Architektura dla zwierząt

Architektura i dizajn zawsze koncentrowały się na człowieku i jego potrzebach. Obie te dziedziny znacząco przyczyniły się do polepszenia warunków ludzkiego życia. Fundamentalne zasady architektury firmitas, utilitas i venustas (z łac. trwałość, użyteczność, piękno) wyłożył niegdyś Witruwiusz w swym słynnym dziele „O architekturze ksiąg dziesięć”, odnosząc je do proporcji ludzkiego ciała. Ustanowił tym samym antropocentryczne, a więc stawiające człowieka w centrum, ramy dla architektury i dizajnu. „Człowiek witruwiański”, czyli słynny rysunek stworzony przez Leonarda da Vinci, ilustrujący jedną z ksiąg tego traktatu, przedstawia figurę nagiego mężczyzny wpisaną w okrąg i kwadrat. Miał dowodzić, że ludzkie ciało i jego proporcje są uniwersalnym, doskonałym i naturalnym źródłem zasad architektury i projektowania. Perspektywa antropocentryczna obecna jest także w słynnej pracy „Le Modulor” Le Corbusiera, systemie proporcji mierzonych postacią mężczyzny o atletycznej sylwetce. Architekt, opierając się na męskiej sylwetce, stworzył wzorzec do określania proporcji i wielkości w budynku i zastosował między innymi w słynnym projekcie Unité d’Habitation w Marsylii (1947–52). Człowiek w praktyce architektonicznej stanowił więc zawsze naturalny punkt odniesienia.

Współcześnie wiele grup architektonicznych i projektowych stara się przekroczyć spojrzenie na rzeczywistość wyłącznie z punktu widzenia własnego, ludzkiego gatunku. Platforma „Architecture for Dogs”, stworzona przez architektów i projektantów gromadzi trzynaście przykładów różnych rozwiązań, dzięki którym psy i ich ludzcy towarzysze mogą powtórnie przyjrzeć się sobie nawzajem, w ramach współtworzonej ludzko-zwierzęcej relacji. Atelier Bow-Wow, tokijskie studio działające od 1992 roku, znane z realizacji budynków użyteczności publicznej oraz komercyjnych w Azji, Europie i USA, w ramach projektów „architektury dla psów” stworzyło platformę dla jamnika, dzięki której może się on znaleźć na wysokości podobnej co człowiek.Dla jamnika, ze względu na jego nieproporcjonalnie długie ciało, trudnością jest wskoczenie na krzesło, a upadek z niego grozi złamaniem kręgosłupa. Architekci wymyślili więc konstrukcję, która jamnikowi pozwala zbliżyć się na wysokość oczu człowieka, a temu ostatniemu platforma umożliwia leżenie i rozprostowanie pleców. Platformę tworzy się za pomocą nakładanych na poziome struktury kolejnych warstw, które przeistaczają się w piętra, po których jamnik może się bezpiecznie wspinać.Rampa dla psów tokijskiego studia atelier Bow-Wow to nie tylko świetne rozwiązanie projektowe odpowiadające na specyfikę konkretnej rasy psów, ale przede wszystkim przykład architektury nieantropocentrycznej. Zaprasza także do refleksji na temat utrwalonej hierarchii gatunków i skłania do postawienia sobie pytania czy aby na pewno to bracia mniejsi są naszymi towarzyszami, czy raczej to my towarzyszymy im?