Nie tylko wzrost gospodarczy. Liczy się też jakość życia

Problem powstaje, kiedy musimy zgodzić się co do tego, co oznacza „jakość życia”. Jeszcze trudniej o porozumienie, kiedy jakość życia chcemy mierzyć.

Jak zmierzyć jakość życia?

Jedną z istotnych przyczyn przyjęcia i popularności postrzegania wzrostu gospodarczego przez pryzmat wskaźników PKB były narzędzia statystyczne, które umożliwiły ten sposób opisu życia gospodarczego. W latach 20. i 30. XX wieku statystyki dotyczące dochodu narodowego i PKB zaczęły nadawać znaczenie idei gospodarek narodowych. Powstał wygodny miernik skuteczności działań. Narzędzia te ciągle są potrzebne do pomiaru jakości życia w ujęciu statystycznym, do czynników związanych z dobrami materialnymi dodaje się dziś również inne mierniki poziomu rozwoju. Jednak zgoda na zmianę kierunku rozwoju na taki, który przyniesie rzeczywistą poprawę jakości życia, wymaga podejścia interdyscyplinarnego, uwzględniającego szeroki dorobek nauk społecznych.

Sukces w kształtowaniu rozwoju jako wzrostu poziomu jakości życia jest dużo trudniejszy do zmierzenia. Na szczęście rozwój badań w obszarze nauk o zarządzaniu i jakości w połączeniu z dorobkiem nauk psychologicznych pozwala już dzisiaj uznać za ugruntowane teorie, które jako kluczowy miernik poziomu jakości życia widzą subiektywną miarę dobrostanu (wellbeing) jednostek, społeczności i narodów – mówi dr Katarzyna Wojtkiewicz, kierowniczka Katedry Zarządzania Uniwersytetu SWPS.

Metody badawcze

W ostatnich latach nastąpił przełom – badania z obszarów psychologii zaczęły być znacznie szerzej wykorzystywane w naukach zarządzania. Eksperci z tej dziedziny dostali instrumenty do tego, by zastanowić się, co to oznacza, że jakość życia się poprawiła z jednostkowej perspektywy. Dr Katarzyna Wojtkiewicz prowadzi badania nad narzędziem pomiaru czynników wpływających na jakość życia („Paradygmat Quality of Life w budowaniu strategii rozwojowych w dobie dygitalizacji”).

Koncentruję się na opracowaniu metodyki badania wpływu działań zarządczych na jakość życia. Czyli zarówno tego, co wymiernie przynoszą działania zarządcze w kontekście zbiorowym, społecznym czy firmowym, jak i subiektywnych odczuć konkretnych jednostek – osób, które korzystają na wprowadzeniu danej inicjatywy lub jej twórców. Łączymy więc spojrzenia statystyczne i indywidualne na jakość życia – mówi badaczka.

W tym badaniu dr Wojtkiewicz i jej zespół łączą dwie metody pomiaru – perspektywę obiektywną i subiektywną.

Czasem nazywam je skrótowo „liczba pojedyncza, liczba mnoga”. Obiektywne mierniki jakości życia (liczba mnoga) to te, które można zmierzyć za pomocą uśrednionych wskaźników dotyczących większych społeczności. Takich jak dochód, wykształcenie, dostęp do służby zdrowia, edukacji, długość życia i tym podobne. To właśnie z użyciem takich wskaźników mierzy jakość życia np. EUROSTAT. Jednak nawet ta instytucja skonstatowała fakt, że takie spojrzenie nie wyczerpuje tematu i ustanowiła kategorię specjalną: ogólna jakość życia. Nie wystarcza ona jednak w moim przekonaniu do opisania całej puli subiektywnych odczuć i stanów, które przekładają się na jednostkową ocenę jakości życia (liczba pojedyncza) – stwierdza dr Wojtkiewicz.

Indywidualne odczucia

Dlaczego to takie ważne? Otóż ostatnie badania psychologiczne pokazują, że czynniki obiektywne wpływają na ocenę jakości życia w mniejszym stopniu. Przeważające znaczenie mają natomiast te, które wpływają na subiektywne poczucie dobrostanu. Jego subiektywnej miary nie uzyskuje się już na podstawie deklaratywnych opinii na temat własnego dobrostanu, ale dzięki narzędziom, którymi badacze zaczęli dysponować: mogą zmierzyć jakość życia, stosując metody behawioralne. Pomaga im w tym technologia – podczas badania używają wcześniej zaprojektowanych narzędzi, które łączą i „przeliczają” wypowiedzi respondentów dotyczące obserwowanych u siebie zachowań, a algorytmy pozwalają wyciągnąć wnioski dotyczące poczucia dobrostanu ankietowanych.

Rozwój metod analitycznych w obszarze Big Data pozwala zebrać i zestawić ze sobą informacje dotyczące bardzo wielu respondentów. To z kolei umożliwia wyciąganie wniosków dotyczących wpływu konkretnych działań zarządczych na poczucie dobrostanu, a co za tym idzie, na ocenę poczucia jakości życia w badanej grupie. Można zatem powiedzieć, że najpierw dokonuje się zbierania informacji i ich analizy na jednostkowym poziomie, aby następnie wyciągnąć wnioski uogólnione do poziomu badanej grupy. Otrzymujemy zatem konkretną przesłankę do tego, by dane działanie w ogóle podjąć, a potem ewentualnie kontynuować – wyjaśnia ekspertka.

Nauka innowacyjności

Wyniki badań mają być pomocne dla przedsiębiorstw, samorządów, organizacji pozarządowych, a nawet rządu podczas planowania działań strategicznych, polityki społecznej i wszelkiego rodzaju inicjatyw, które mają poprawić życie każdego z nas. Już teraz z myślą o zarządzaniu nastawionym na podnoszenie jakości życia powstaje wiele innowacyjnych projektów – takich, jak przygotowywany pod kierunkiem dr Katarzyny Wojtkiewicz przez studentów i studentki studiów magisterskich Zarządzanie i przywództwo. Praca dotyczy wykorzystania zaawansowanej technologii Big Data do łączenia kandydatów do pracy z pracodawcami tak, żeby ich potrzeby najlepiej do siebie pasowały.

O tym i wielu innych projektach oraz zagadnieniach związanych z poprawą jakości życia będzie mowa podczas konferencji „Innowacje społeczne. Wyzwania – Rozwiązania – Praktyki”, która w dniach 11-12 maja odbędzie się na Uniwersytecie SWPS.

Więcej informacji: https://swps.pl/my-uniwersytet/aktualnosci/konferencje-i-seminaria/33377-innowacje-spoleczne-wyzwania-rozwiazania-praktyki.

Bibliografia:

Jones P., 2020. Quality of Life and Well-Being: An inquiry into causes and conditions, and the development of a questionnaire, mindfulness intervention, and critique of the existing paradigm.

Tomaszewska, R., 2021. Praca – konsumpcja – szczęście. Triada współczesności.

Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio J, Paedagogia-Psychologia, 34(4), 37–51. DOI: 10.17951/j.2021.34.4.37-51.

dr

Katarzyna B. Wojtkiewicz

Biogram