„Posłuszni do bólu” najlepszą książką popularnonaukową 2017 r.
Poznaliśmy laureatów tegorocznej Nagrody Teofrasta, przyznawanej przez magazyn „Charaktery”. Książka „Posłuszni do bólu. O uległości wobec autorytetu w 50 lat po eksperymencie Milgrama” autorstwa prof. Dariusza Dolińskiego oraz dr. hab. Tomasza Grzyba zwyciężyła w kategorii najlepsza książka popularnonaukowa 2017 roku. Autorzy powtórzyli słynne amerykańskie badanie w polskich warunkach i dowiedli, że wobec autorytetu nadal potrafimy być szokująco posłuszni.
Posłuszni do bólu – o uległości wobec autorytetu
W oryginalnym eksperymencie Stanley Milgram wykazał, że większość ludzi robi bez większych oporów to, co każe im autorytet – nawet jeśli czynność wiąże się z zadawaniem cierpienia drugiej osobie. Pół wieku po eksperymencie Milgrama polscy psychologowie – prof. dr hab. Dariusz Doliński i dr Tomasz Grzyb – ponownie podjęli wątek posłuszeństwa wobec autorytetów. Dodajmy, że badanie Milgrama dotychczas nie było przeprowadzane w Europie Środkowej.
Celem rozbudowanego programu badawczego było też zrozumienie mechanizmów odpowiadających za wciąż szokujące zachowania ludzi. Jak podkreślają autorzy, „Fenomen, który pokazaliśmy ma charakter uniwersalny. Po prostu pokazaliśmy, w pięćdziesiąt lat po oryginalnych badaniach Stanleya Milgrama, że nadal, jako ludzie, jesteśmy niebywale posłuszni, jeśli ktoś tylko wie, jak to posłuszeństwo w nas wywołać. Zweryfikowaliśmy kilka naukowych hipotez, do tej pory jeszcze nie zbadanych w żadnych innych eksperymentach. Ale także pokazaliśmy po raz kolejny – i to, jak uważamy, dość dobitnie – jak ważne jest by o wynikach badań nad posłuszeństwem, badań prowadzonych przez psychologów na całym świecie, pamiętać”.
– Wyniki ich badań nie napawają optymizmem. Pokazują, że nie tylko dziś ludzie gotowi są porazić prądem niewinną osobę, kobietę czy mężczyznę, ale że gotowi są do tego nawet bez wcześniejszych „małych kroczków”. Gdy bezrefleksyjnie utożsamiamy się z nauką, możemy od razu zgodzić się na bezgraniczne okrucieństwo – mówił dr hab. Michał Bilewicz w laudacji towarzyszącej przyznaniu Nagrody Teofrasta.
Fot. K. Plebankiewicz/Charaktery
Fot. K. Plebankiewicz/Charaktery
Książka „Posłuszni do bólu. O uległości wobec autorytetu w 50 lat po eksperymencie Milgrama” (2017) ukazała się nakładem Wydawnictwa Smak Słowa. Więcej informacji »
prof. dr hab. Dariusz Doliński
Jeden z najbardziej cenionych psychologów społecznych w Polsce. Zajmuje się psychologią zachowań społecznych, psychologią emocji i motywacji. Analizuje techniki wpływu społecznego, mechanizmy ulegania wobec zewnętrznego nacisku i manipulacji społecznej. Interesuje się psychologicznymi aspektami marketingu i reklamy. Jest autorem licznych projektów naukowych, badań eksperymentalnych i teorii z zakresu psychologii społecznej, szczególnie zachowań konsumenckich oraz weryfikacji technik używanych przez ludzi do tego, aby efektywnie wpływać na innych. Redaktor naczelny „Polish Psychological Bulletin”. Publikuje w prestiżowych czasopismach, takich jak: „Journal of Personality and Social Psychology”, „Personality and Social Psychology Bulletin”, „Journal of Experimental Social Psychology” oraz „European Journal of Social Psychology”. Autor i współautor około 200 publikacji, m.in. „Psychologia wpływu społecznego” (2000), „Psychologiczne mechanizmy reklamy” (2003), „Ukryte sensy zachowania: rozmowy o wywieraniu wpływu i reklamie” (2006), Manipulacja” (2009) oraz „Techniques of social influence: The psychology of gaining compliance” (2016). Jest członkiem-korespondentem Polskiej Akademii Nauk, członkiem Komitetu Psychologii PAN oraz prezesem Polskiego Stowarzyszenia Psychologii Społecznej. Na Uniwersytecie SWPS prowadzi zajęcia z zakresu psychologii społecznej i psychologii reklamy.
dr hab. Tomasz Grzyb
Psycholog społeczny, adiunkt w Katedrze Psychologii Społecznej Filii Uniwersytetu SWPS we Wrocławiu, visiting lecturer w NATO School w Oberammergau w Niemczech, konsultant przy projektach NATO dotyczących operacji psychologicznych. Naukowo zajmuje się psychologią wpływu społecznego, technikami wpływu i propagandą. Jest współautorem replikacji słynnego eksperymentu Stanleya Milgrama, autorem oraz współautorem licznych eksperymentów terenowych. Publikował w Psychologii społecznej, Polish Psychological Bulletin, European Journal of Applied Psychology, Journal of Applied Social Psychology, Social Psychological and Personality Science. Interesuje się metodologią badań (zarówno naukowych, jak i marketingowych), historią najnowszą oraz techniką (od pralki automatycznej przez nożyce hydrauliczne do czołgu Abrams). We wrocławskiej Filii Uniwersytetu SWPS prowadzi zajęcia z zakresu technik wpływu społecznego, statystyki i metodologii, SPSS oraz badań marketingowych. Jego główną ambicją jest przekonanie wszystkich dookoła (ze szczególnym uwzględnieniem trójki własnych dzieci), że na wszystkie, nawet najbardziej dziwaczne pytania można znaleźć odpowiedź. Dr hab.Tomasz Grzyb jest doświadczonym popularyzatorem nauki – w „Charakterach” oraz prasie lokalnej publikował popularnonaukowe artykuły dotyczące technik wpływu społecznego, prowadził wykłady dla dzieci i seniorów dotyczące mechanizmów działania reklamy oraz wykład dla rodziców w Strefie Rodzica SWPS.
Nagroda Teofrasta dla najlepszych książek psychologicznych
Uroczyste wręczenie Nagród Teofrasta odbyło się 11 października w Pałacu Lubomirskich w Warszawie. W kategorii najlepsza książka popularnonaukowa zwyciężyły dwie pozycje. Oprócz książki „Posłuszni do bólu” jest to „Filmowy leksykon psychologii” autorstwa Jolanty Pisarek i dr. Pawła Fortuny. Konsylium Doktorów Nagrodę Teofrasta za najlepszą psychologiczną książkę naukową przyznało dr. Łukaszowi Bace za „Zachowania kontrproduktywne w pracy. Dlaczego pracownicy szkodzą organizacji?”. Teofrast Superstar, nagroda za szczególne dokonania w psychologii, powędrował do prof. Roberta Cialdiniego oraz prof. Jerzego Mariana Brzezińskiego.
Nagroda Teofrasta przyznawana jest corocznie, począwszy od 2009 roku, przez redakcję magazynu psychologicznego „Charaktery”. Ideą nagrody jest wyróżnienie najlepszych psychologicznych książek naukowych oraz popularnonaukowych polskich autorów.
Laureatami poprzednich edycji zostały wybitne osobowości polskiej psychologii, w tym wykładowcy naszej uczelni: prof. Jan Strelau, prof. Dariusz Doliński, prof. Paweł Boski, prof. Bogdan Wojciszke, prof. Wiesław Łukaszewski, prof. Piotr Oleś.