Długoterminowy trening muzycznya umiejętność czytania badanie okulograficzne funkcji poznawczych dzieci w wieku 6-9 lat

Celem projektu jest określenie związku systematycznego treningu muzycznego w nabywaniu umiejętności czytania oraz rozwijaniu funkcji poznawczych (pamięci roboczej i kontroli uwagi). Badanie o charakterze podłużnym zostanie przeprowadzone w grupie dzieci uczęszczających do szkoły muzycznej I stopnia (N=80, wiek 6-9 lat) oraz w dobranej grupie rówieśniczej nie rozwijającej zdolności muzycznych (N=80).

Na podstawie dotychczasowych badań wskazujących, że trening muzyczny wpływa pozytywnie m.in. na proces czytania (Kopiez, Galley, 2002), rozwój pamięci werbalnej (Chan, Ho, Cheung, 1998) i poziom inteligencji (Schellenberg, 2011), sformułowano dwie główne hipotezy. Pierwsza hipoteza zakłada, że trening muzyczny (nauka czytania nut, gra na instrumentach, ćwiczenia rytmiczne) istotnie przyspiesza rozwój umiejętności czytania. Druga hipoteza przewiduje, że trening muzyczny usprawnia funkcjonowanie poznawcze w zakresie: pamięci roboczej, w tym specyficznie pętli fonologicznej, uwagi, a także inteligencji płynnej.

Do weryfikacji pierwszej hipotezy różnice między dziećmi z obu grup będą sprawdzane za pomocą pomiarów okulograficznych (po roku i po dwóch latach edukacji muzycznej). Pomiar okulograficzny umożliwia w sposób nieinwazyjny rejestrację ruchów gałki ocznej w trakcie czytania. Zapis taki pozwoli uchwycić strategię czytania, m.in. liczbę fiksacji na poszczególnych słowach, długość ruchów oczu oraz liczbę powrotów do trudniejszych fragmentów tekstu. Naukowcy przewidują, że trening muzyczny przyczyni się do większej płynności w czytaniu.

W celu weryfikacji drugiej hipotezy pomiary zdolności poznawczych zostaną wykonane przed rozpoczęciem nauki, aby kontrolować ewentualne różnice przed treningiem muzycznym oraz po roku i po dwóch latach edukacji. Prezentowany projekt stanowi istotne uzupełnienie dotychczasowych badań nad efektywnością treningów muzycznych.

Po pierwsze, w przeciwieństwie do wcześniejszych badań, w których badano zmiany w zakresie pojedynczych funkcji poznawczych, planowane badania weryfikują różnice w zakresie różnorodnych funkcji poznawczych. Po drugie, proponowany projekt ma charakter podłużny (trzy pomiary w interwałach rocznych). Taki paradygmat badawczy, przy uwzględnieniu grupy porównawczej, umożliwia z jednej strony śledzenie procesu rozwoju badanych funkcji poznawczych wśród dzieci obu grup, a z drugiej pozwala na wyodrębnienie zmian pod wpływem treningu muzycznego. Po trzecie, warto podkreślić, że w projekcie zostanie wykorzystana dynamicznie rozwijająca się metoda badań okulograficznych (Duchowski, 2012). Stosuje się ją obecnie niemal we wszystkich dziedzinach badań, w których kręgu zainteresowań leży badanie odbioru i przetwarzania informacji wzrokowej. Przeprowadzone pomiary okulograficzne umożliwiają precyzyjną kontrolę zmian w procesie czytania oraz kontroli uwagi.

W Polsce dotychczas nie były prowadzone badania okulograficzne, które weryfikowałyby różnice w zakresie funkcjonowania funkcji poznawczych wśród muzyków. Wskazanie związku między treningiem muzycznym w szkole muzycznej i rozwojem umiejętności czytania może dostarczyć wskazówek do zaprojektowania treningów muzycznych wspomagających naukę czytania w grupie dzieci z trudnościami w tym zakresie. Wyniki pozwolą także sformułować zalecania do rozwoju edukacji muzycznej dzieci, która nie tylko uwrażliwia na otaczające nas piękno świata dźwięków, lecz także może przyczynić się do usprawnienia funkcjonowania poznawczego jednostki. Uzyskane wyniki zostaną opublikowane w czasopismach o zasięgu krajowym i międzynarodowym.