Jakość decyzji z doświadczeniaoraz rola struktury problemu decyzyjnego w zaangażowaniu w poszukiwanie informacji
projekt naukowy
Jakość decyzji z doświadczenia
oraz rola struktury problemu decyzyjnego w zaangażowaniu w poszukiwanie informacji
Okres realizacji projektu: wrzesień 2018 – wrzesień 2021
Podejmowanie decyzji to nieodzowna część naszego życia. Wnioski z dotychczasowych badań nad problemami procesu decyzyjnego w eksploracji potencjalnych wyników decyzji nie są jednoznaczne. Często opieramy swoje wybory na zbyt małej próbce informacji, co prowadzi do podejmowania gorszych decyzji. Z drugiej strony, okazuje się, że małe próbki informacji znacznie ułatwiają wybór miedzy dwoma opcjami, tym samym zmniejszając koszty włożone w eksplorację. Dominik Lenda, laureat Diamentowego Grantu, konkursu organizowanego przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, zbada m.in. ludzkie zaangażowanie w eksplorację problemów decyzyjnych.
Opis projektu
W badaniach nad procesami podejmowania decyzji powszechnie wykorzystywane są loterie pieniężne – zakłady, które charakteryzują się sprecyzowanym rozkładem prawdopodobieństwa na znanym i skończonym zbiorze wyników. Uczestnicy takich badań proszeni są o wybór jednej spośród dwóch loterii. W jednej mają 10% szans na wygranie 32 zł i 90% szans na wygranie 0 zł, a w drugiej 100% na otrzymanie 3 zł.
Decyzje podejmowane na podstawie tego typu statycznych loterii nazywamy decyzjami z opisu. Jednakże, na co dzień ludzie nie mają dostępu do szczegółowych informacji o problemie decyzyjnym. Przykładowo, rozważając rozpoczęcie własnej działalności gospodarczej lub konsekwencje nadchodzącej randki, ludzie nie posiadają szczegółowych informacji na temat prawdopodobieństw przypisanych do potencjalnych konsekwencji podjętych decyzji. W rezultacie, nasze wybory opieramy raczej na zdobytym doświadczeniu lub eksploracji problemu i poszukiwaniu informacji na jego temat. Decyzje podjęte w takich warunkach nazywamy decyzjami z doświadczenia.
Postaram się odpowiedzieć m.in. na pytanie, jak podejmować dobre decyzje z doświadczenia? Czy wysiłek w poszukiwaniu informacji na temat problemu decyzyjnego ma znaczenie w kontekście dobrych decyzji? Jaka jest rola struktury zadania w podejmowaniu decyzji z doświadczenia? Zaplanowane przeze mnie badania mają na celu próbę ustalenia, jak należy podejmować decyzje na podstawie doświadczenia oraz jak struktura problemów decyzyjnych wpływa na proces decyzyjny.
Decyzje z doświadczenia są relatywnie nowym nurtem badań. W ostatniej dekadzie wiele prac naukowych wykazało, że format decyzji (decyzja z doświadczenia vs decyzja z opisu) skutkują całkowicie innymi wyborami. Wielu badaczy próbowało wyjaśnić problem różnic w wyborach podjętych w oparciu o te dwa formaty, jednakże kwestia procesu podejmowania decyzji, np. eksploracja potencjalnych wyborów czy zaangażowania w poszukiwanie informacji, nie ma wystarczająco dobrego odzwierciedlenia w literaturze.
Celem projektu jest zbadanie tego, jak ludzie angażują się w eksplorację problemów decyzyjnych oraz jak dokonują wyboru na podstawie doświadczenia potencjalnych wyników podjętej decyzji.
Przykładowe pytania badawcze:
- Dlaczego ludzie podejmują decyzje na podstawie zbyt malej próbki doświadczonych wyników?
- Jaki wpływ na proces podejmowania decyzji mają zmiany w strukturze problemów decyzyjnych, np. zmiana reprezentacji wyników?
- Jakie kryteria służą do oceny „dobrych” decyzji podjętych na podstawie doświadczenia?
- Jakie modele poznawcze przewidują proces eksploracji problemów?
Zespół badawczy
