Jak zwiększyć sprawność umysłu senioratrening poznawczy czy ćwiczenia fizyczne
Psycholog, jej główne obszary zainteresowań naukowych ogniskują się wokół psychologii procesów poznawczych, psychologii lotniczej i public relations.
Jak zwiększyć sprawność umysłu seniora
trening poznawczy czy ćwiczenia fizyczne
Okres realizacji projektu: kwiecień 2016 - kwiecień 2020
Każdy chciałby poznać tajemnicę długowieczności i dostać receptę, jak, mimo wieku, cieszyć się sprawnością i pełnią życia. Czy deficyty poznawcze, pamięci i codziennego radzenia sobie w życiu u seniorów, związane ze starzeniem się umysłu, można łagodzić poprzez odpowiedni trening psychiczny lub fizyczny? Na to pytanie stara się znaleźć odpowiedź zespół badaczy pod kierunkiem dr hab. Hanny Bednarek, prof. Uniwersytetu SWPS.
Opis projektu
Założenia projektu
Starzenie poznawcze znajduje się w centrum zainteresowania neuronauki. Wiele dotychczasowych badań wykazało związane z wiekiem deficyty funkcjonowania poznawczego u seniorów, dotyczące m.in. procesów percepcji, pamięci, uwagi, uczenia się i funkcji zarządczych. Ogromnym osiągnieciem jest wykazanie, że deficyty te można łagodzić poprzez odpowiedni trening. W nauce nie ma jednak jednoznacznego stanowiska, jaki rodzaj treningu (poznawczy czy aktywności fizycznej) oraz jaki zestaw ćwiczeń daje największe benefity poznawcze oraz transferowalność uzyskanej poprawy na szerokie spektrum działania umysłu. Dotychczasowe badania rzadko podejmują bezpośrednie porównania efektywności obu tych rodzajów treningu, a wyniki nie pozwalają na uogólnione wnioskowanie.
W związku z tym celem projektu jest:
- porównanie efektywności treningu poznawczego, treningu aktywności fizycznej i treningu placebo wobec braku treningu w usprawnianiu funkcjonowania umysłu seniora,
- przy pomocy metod neuroobrazowych poznanie neuronalnych korelatów zmian funkcjonowania poznawczego w wyniku terapii.
W efekcie realizacji projektu oczekujemy weryfikacji następujących hipotez badawczych:
- zastosowanie treningu poznawczego lub treningu fizycznego zaowocuje stabilną poprawą funkcjonowania poznawczego, co przekładać się będzie na jakość życia seniora,
- poprawie towarzyszyć będą zmiany neuroplastyczne w sieci nerwowej, co zostanie wykazane w badaniach neuroobrazowych,
- wieloaspektowa stymulacja neuronalnych mechanizmów leżących u podłoża funkcjonowania umysłu zaowocuje podczas treningu poznawczego większą poprawą i jej transferowalnością na niećwiczone funkcje poznawcze, a także wyraźniejszymi zmianami neuroplastycznymi w porównaniu do treningu aktywności fizycznej,
- po treningu placebo i w przypadku braku treningu nie oczekujemy zmian funkcjonowania.
Metody badawcze
Osobami badanymi będzie ok. 96 osób (kobiet i mężczyzn) w wieku 65-69 lat, o stosunkowo dobrym stanie zdrowia, bez oznak demencji (diagnoza geriatryczna). Osoby te zostaną losowo przydzielone do jednej z czterech grup, które zostaną poddane treningowi eksperymentalnemu: poznawczemu lub aktywności fizycznej (grupy A i B) oraz dwóch grup kontrolnych poddanych treningowi placebo (grupa C) lub niepoddanych żadnej formie treningu (grupa D). Grupa D będzie testowana dwukrotnie w odstępie czasu odpowiadającemu trwaniu treningu. Weryfikacja skuteczności zastosowanej terapii przeprowadzona zostanie na podstawie kompleksowej interdyscyplinarnej diagnostyki, obejmującej badanie geriatryczne, psychologiczne, sprawności fizycznej, neuropsychologiczne i neuroobrazowe.
Ocena funkcjonowania poznawczego nastąpi na podstawie 15 testów neuropsychologicznych, badających procesy uwagi, uczenia się, pamięci krótkotrwałej i funkcji zarządczych. Zostanie ona wzbogacona unikalną diagnozą w zakresie percepcji czasu, która stanowi matrycę neuronalną dla działania umysłu.
Badania neuroobrazowe obejmują badania elektrofizjologiczne, strukturalne badania MRI (MRS i DTI) oraz badania funkcjonalne (rsfMRI i fMRI). Procedury terapeutyczne obejmą trening poznawczy, aktywności fizycznej i placebo, wykonywane według komplementarnych protokołów. Zasadniczym atutem projektu jest skoncentrowanie treningu poznawczego nie na ćwiczeniu poszczególnych funkcji poznawczych (tzw. closed skill training), ale neuronalnych mechanizmów leżących u ich podłoża (tzw. open skill training), co zapewnia transferowalność benefitów na szerokie spektrum działania umysłu. Trening poznawczy składa się z dwóch części: (1) modułów z programu terapeutycznego „Dr Neuronowski” autorstwa autorów projektu i (2) komputerowych gier akcji. Trening aktywności fizycznej obejmuje ćwiczenia siłowe i rozciągające, a trening placebo oglądanie filmów edukacyjnych.
Użyteczność wyników
Weryfikacja postawionych hipotez zaowocuje nową wiedzą na temat możliwości usprawniania umysłu seniora oraz porównania efektywności i neuronalnych korelatów obu rodzajów terapii. Ta nowa wiedza może w przyszłości być użyteczna do badań nad usprawnianiem poznawczym osób z zaburzeniami neurodegeneracyjnymi. Inspiracją do podjęcia tego typu badań jest możliwość lepszego zrozumienia działania ludzkiego umysłu. W ostatecznym rozrachunku celem autorów projektu jest podniesienie jakości życia ludzi.
Zespół badawczy
