Narracje o pracy i sztuce choreografek tańca współczesnego– badania wstępne
W niniejszym projekcie naukowym drka Sandry Frydrysiak stawia sobie za cel zbadanie, jak choreografki tańca współczesnego postrzegają wpływ płci społeczno-kulturowej i życiowe doświadczenie bycia kobietą na wykonywanie swojego zawodu.
Założenia projektu
Projekt dotyczy badań wstępnych mających na celu poznanie i opisanie kategorii organizujących narracje o pracy i sztuce polskich choreografek tańca współczesnego (taniec współczesny rozwinął się w połowie XX w. w USA oraz w Europie jako odłam baletu; przyjmuje wiele form) z perspektywy studiów nad płcią kulturowo-społeczną. Badaczka odnosi się tu w szczególności do artystek tworzących tzw. nową choreografię (za K. Wycisk, M. Zamorska, Nowa choreografia i posttaniec w przestrzeni sztuki współczesnej, [2018]).
Numer projektu: 2021/05/X/HS2/01800
Na bariery w karierach zawodowych kobiet artystek zwraca uwagę szereg polskich i zagranicznych badaczek. Podobne diagnozy dotyczą sytuacji kobiet związanych z baletem. Analizy środowiska baletowego pokazują, że twórcze role związane z choreografią przypadają w znacznej mierze mężczyznom, a odtwórcze, tj. taneczne, kobietom. Na luki w obecności i wiedzy o choreografkach baletowych na tle nierówności związanych z płcią wskazuje się w literaturze przedmiotu i na łamach krytyki sztuki tańca w Polsce i na świecie. Wciąż jednak brakuje analogicznych analiz środowiska sztuki tańca współczesnego. Moje badania mają tę niszę wypełnić, wstępnie zweryfikować czy płciowe nierówności w obszarze pracy (uprawiania sztuki) w opinii artystek odnoszą się również do pola choreografii tańca współczesnego i jaką przyjmują w nim formę.
Metodologia
Badanie opiera się na 12 wywiadach narracyjnych, podczas których drka Sandra Frydrysiak skupi się na konkretnych elementach biografii rozmówczyń, tj. tych związanych z zawodem choreografki (S. Chase, Wywiad narracyjny. Wielość perspektyw, podejść, głosów [2009]). Formuła ta pozwoli dotrzeć do indywidualnych sposobów rozumienia pracy i sztuki przez artystki (R. Atkinson, The Life Story Interview [1998]). Wrażliwość badawcza naukowczyni kształtuje się w dużym stopniu poprzez metodologię badań feministycznych (m.in. C. Ramazanogolu, J. Holland, Feminist Methodology [2002] oraz J. Woodiwiss, K. Smith, K. Lockwood (red.), Feminist Narrative Research. Opportunities and Challenges [2017]). Do badania kierowniczka projektu dobierze aktywnie zawodowo artystki, które różnią się pod względem posiadania rodziny, dziecka/dzieci, prowadzenia gospodarstwa domowego samodzielnie lub z inną osobę, a także wieku, miejsca zamieszkania, wykształcenia, statusu ekonomicznego, kapitału kulturowego i środowiska artystycznego, w którym funkcjonują. Zróżnicowany dobór próby badawczej ma na celu uzyskanie różnorodnych narracji, które pozwolą mi jak najpełniej wskazać i opisać kategorie, które porządkują myślenie o i rozumienie swojej pracy oraz sztuki przez choreografki tańca współczesnego w Polsce.
Użyteczność wyników
Celem głównym projektu badawczego jest zdobycie wiedzy o tym, jakie wydarzenia, praktyki, podmioty, instytucje, wartości i idee artystki uważają za ważne w kontekście stawania się choreografką tańca współczesnego i trwania w tej profesji, a w szczególności o tym, jak artystki rozumieją i postrzegają wpływ płci społeczno-kulturowej na zdobywanie i uprawianie zawodu, jak i na charakter ich twórczości. Rozmówczynie zostaną zapytane o to, w jakiej mierze bycie kobietą i życiowe doświadczenia z tym związane wpłynęły i wpływają na ich funkcjonowanie w świecie tańca współczesnego; oraz jak to rezonuje z ich sztuką. W ten sposób możemy dowiedzieć się, jak kulturowe i społeczne uwarunkowania i normy kobiecości przekładają się na funkcjonowanie w polu sztuki choreografii. Pozwoli to uchwycić sposoby rozumienia pracy i sztuki oraz doświadczeń z nimi związanych przez choreografki w kontekście specyfiki dyscypliny w tym czasie, jak i pośrednio zmapować aktualne realia pola sztuki tańca współczesnego, tj. jego modele i zasady funkcjonowania.