Czy sukcesy i porażki mają wpływ na nasze kolejne osiągnięcia?

Nadzieja ma bardzo duży wpływ na jakość naszego życia, poczucie własnej wartości, stosunek po wyzwań, jakie przed nami stoją, oraz stopień satysfakcji z naszych osiągnięć. Teorię nadziei zapoczątkował w połowie lat 80-tych Charles R. Snyder. Według badacza nadzieja opiera się na dwóch przekonaniach: o posiadaniu silnej woli i posiadaniu umiejętności znajdowania rozwiązań. Kluczowe są tu zatem: wiara w możliwości wykonania danego zadania pomimo pojawiających się trudności oraz postrzeganie siebie jako osoby, która ma wiedzę i kompetencje niezbędne do wymyślania różnych sposobów prowadzących do osiągnięcia celu.

Nadzieja na sukces może być rozumiana jako dyspozycja, a więc względnie stały system przekonań, utrzymujący się niezależnie od miejsca i czasu, a także jako stan, który dotyczy konkretnych sytuacji związanych z realizacją określonych zadań. Ten rodzaj nadziei jest mierzony w danym momencie i wyraża aktualne myślenie jednostki ukierunkowane na osiągnięcie wyznaczonych celów. Zależy od poznawczej analizy danej sytuacji, a także – jak pokazały badania Snydera – wcześniejszych sukcesów i porażek. (Łaguna i in., 2006; Brewer, Doughtie, Lubin 1980; Yang i Rehm, 1993; za: Snyder i in., 1996).

Celem badania była replikacja eksperymentu Snydera i wsp. (1996, Study 3), w którym wykazano wpływ aktywizacji negatywnych vs pozytywnych wspomnień na zmianę nasilenia nadziei na sukces jako stan.

Uczestnikami eksperymentu byli studenci Uniwersytetu SWPS, głównie studenci psychologii z Poznania i Warszawy, których podzielono losowo na trzy grupy:
1) grupę, w której badani przypominali sobie swój sukces,
2) grupę, w której badani przypominali sobie swoją porażkę,
3) grupę kontrolną.

Podczas indywidualnych spotkań z eksperymentatorami uczestnicy wypełniali Skalę nadziei na sukces jako stan (ASHS), Skalę samooceny jako stan (SJS), Skalę walencji i specyficznej treści nastroju (PANAS-X) oraz Skalę aprobaty społecznej (Crowne-Marlowe).

W grupie kontrolnej badanym zaprezentowano polecenia mające wprowadzić ich w stan relaksacji. W warunku aktywizacji wspomnienia sukcesu, po przedstawieniu uczestnikom instrukcji służącej do relaksacji, poproszono ich o opisanie sytuacji z przeszłości, w której osiągnęli wyznaczony cel. W warunku aktywizacji wspomnienia porażki, po wykonywaniu poleceń relaksujących, osoby badane wspominały nieudaną próbę realizacji jakiegoś zadania. Następnie wszyscy uczestnicy eksperymentu ponownie uzupełniali Skalę nadziei na sukces jako stan.

Snyder i wsp. (1996) wykazał, że aktywizacja sukcesu vs porażki wywołuje istotny wzrost vs spadek stanu nasilenia nadziei na sukces. W replikacji eksperymentu przeprowadzonej przez studentów Uniwersytetu SWPS uzyskano częściowe potwierdzenie tych wyników. Podobne rezultaty zaobserwowano tylko w grupie aktywizacji wspomnienia porażki i w grupie kontrolnej.

W oryginalnym badaniu wykazano brak istotnych różnic w nasileniu stanu nadziei u kobiet i mężczyzn. W warunkach polskich wykazano rozbieżności ze względu na płeć: wydaje się, że przypomnienie porażki wywołuje istotny spadek poziomu stanu nadziei na sukces tylko u kobiet, zaś aktywizacja wspomnienia sukcesu wpływa na podniesienie poziomu nadziei jako stan wyłącznie u mężczyzn.

W badaniu uzyskano nieoczekiwany rezultat wpływu zadania polegającego na relaksacji na zmianę poziomu nadziei na sukces jako stan. W grupie kobiet uaktywnienie stanu relaksu spowodowało wzrost poziomu nadziei na sukces jako stan, natomiast w grupie mężczyzn uzyskano efekt odwrotny – poziom nadziei na sukces zdecydowanie się obniżył.

Studentki psychologii: Weronika Trzmielewska, Marta Bukowska i Emilia Kaczmarczyk przeprowadziły badanie w ramach stażu odbywanego w zespole dr. Mariusza Zięby, kierownika Centrum Badań nad Traumą i Kryzysami Życiowymi na Wydziale Zamiejscowym w Poznaniu.  Podczas XIII Zjazdu Polskiego Stowarzyszenia Psychologii Społecznej plakat naukowy ich autorstwa ilustrujący wyniki tego badania został uznany za najlepszy.

Studenci Uniwersytetu SWPS zainteresowani pracą naukową, a często też podjęciem w przyszłości studiów doktoranckich, są włączani do projektów badawczych prowadzonych przez pracowników uczelni. Pomagają w prowadzeniu badań i realizują, z pomocą doświadczonych naukowców, swoje własne projekty, ucząc się przy tym pracy w zespole badawczym. Mają też możliwość udziału w bloku zajęć: Praktyk psycholog na uniwersytecie, w ramach którego uczestniczą w wykładach z cyklu Szkoła Mistrzów prowadzonych przez wybitnych naukowców oraz warsztatach rozwijających kompetencje w zakresie pisania wniosków o granty na badania naukowe, a także przygotowywania publikacji naukowych i prezentacji konferencyjnych.