Uzależnienia behawioralne

Prelekcja będzie skupione na zagadnieniach neurobiologicznych mechanizmów leżących u podłoża uzależnień. Ponieważ uzależnienia są uwarunkowane nie tylko czynnikami psychologicznymi, a istotne znaczenie w ich powstawaniu oraz podtrzymywaniu mają także procesy zachodzące w mózgu, w trakcie prelekcji poruszone zostaną kwestie zmian neuronalnych, synaptycznych oraz w obrębie układów odgrywających znaczącą rolę w uzależnieniach.

Duże obciążenie pracą, stresujące wydarzenia, nieudolni menedżerowie i wiele innych czynników przyczynia się do negatywnych emocji odczuwanych w miejscu pracy. Umiejętności samoregulacji są niezbędne do reagowania na wymagające i trudne zadania. W zawodach usługowych pracownicy mogą stosować różne style pracy emocjonalnej. Są one stosowane w celu dostosowania się do kultury organizacyjnej i standardów regulujących interakcje między pracownikami i ich klientami. Pracoholicy silnie koncentrujący się na zewnętrznych standardach mają obsesję na punkcie celów związanych z pracą, doświadczają silnych negatywnych emocji w miejscu pracy i mają niską zdolność do adekwatnej regulacji własnych doświadczeń emocjonalnych. Omówione zostaną badania pokazujące, że wyższy poziom pracoholizmu był związany z nasileniem negatywnych emocji i wyższym wypaleniem zawodowym, co wyznaczane było płytką pracę emocjonalną.

Podczas wystąpienia skupimy się na takich zagadnieniach, jak: czym jest alkohol i co ma wspólnego z azbestem, jak działa i dlaczego człowiek tak bardzo go polubił, napięcie i stres dnia powszedniego a alkohol – kortyzol, anksjolityki, rozluźnianie napięcia mięśniowego, terminy „uzależnienie”, „abstynencja”, „kac”, badania naukowe dotyczące alkoholu a reakcja społeczna, modele konsumpcji alkoholu, problem niepicia w towarzystwie, wstydu przy niepiciu, modele leczenie alkoholizmu na świecie, picie nastolatków i wpływ alkoholu na organizm w okresie dojrzewania, biznes a alkohol i załatwianie spraw zawodowych po alkoholu.

Konopie są obecnie jedną z najpopularniejszych i najczęściej zażywanych substancji psychoaktywnych na świecie. Na przestrzeni ostatnich lat diametralnie zmienił się status społeczno-prawny tej substancji – obserwujemy tendencje legalizacyjne (użytku rekreacyjnego i medycznego konopi), pojawiły się możliwości prowadzenia badań naukowych na jej temat, a zarazem znacznie wzrosło zainteresowanie społeczne rzetelną wiedzą o wpływie konopi na organizm i zachowanie człowieka. Podczas wykładu mgr Alicja Binkowska opowie o tym, co dotychczasowe badania mówią o wpływie konopi na funkcjonowanie poznawcze oraz budowę i pracę mózgu. Poruszony zostanie również temat zaburzeń związanych z używaniem konopi indyjskich (potocznie nazywany uzależnieniem od konopi).

Uzależnienia behawioralne, czyli dotyczące różnych zachowań, są stosunkowo nowym pojęciem. W 2019 r. Światowa Organizacja Zdrowia oficjalnie włączyła do Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób (ICD-11) uzależnienia od gier komputerowych, hazardu oraz kompulsywne zachowania seksualne. Wśród nowych jednostek chorobowych nie znalazły się takie zachowania, jak nałogowe zakupy czy uzależnienie od mediów społecznościowych. Co tak naprawdę sprawia, że jedne zachowania uznajemy za uzależniające, a inne nie? Podczas prezentacji przedstawię główne wyniki własnych badań dotyczące kompulsywnych zachowań seksualnych, uzależnienia od alkoholu i hazardu. Pokażę, jakie zmiany w mózgu są charakterystyczne dla uzależnień i omówię, w jakich zachowaniach możemy je obserwować.

Zaburzenia adaptacyjne często towarzyszą dzieciom, a póżniej dorosłym, którzy żyją lub żyli w rodzinie z osobą uzależnioną. Czym jest syndrom DDA i w jaki sposób funkcjonują osoby cierpiące na to zaburzenie? Jak wygląda psychoterapia oraz przekraczanie komponentów specyficznej formy przystosowania? Jaka jest rola osobistej narracji autobiograficznej w pracy terapeutycznej z osobami cierpiącymi na to zaburzenie? Odpowiedzi na te pytania poznamy podczas wykładu.

Psychodeliki (gr. psyche – dusza; delos – ujawnić) to grupa substancji psychoaktywnych wywołujących zmiany percepcji, sposobu myślenia i odczuwania emocji. Do klasycznych psychodelików należą psylocybina (składnik grzybów psylocybinowych), N,N-dimetylo-tryptamina (DMT, składnik ayahuasca), meskalina (występuje w kaktusach pejotl, san pedro) oraz LSD (dietyloamid kwasu D-lizergowego). Psychodeliki mogą wywierać pozytywny wpływ na osobowość, ale zażywanie w niekontrolowanych warunkach może prowadzić do negatywnych skutków psychicznych i ryzykownych zachowań. Psychodeliki, które zgodnie z definicją Glennona obejmują halucynogeny serotoninergiczne, uważane są za substancje bezpieczne fizjologicznie, nie wywołujące uzależnienia i nałogu, mające wiele korzystnych własności w zastosowaniach medycznych, są proponowane np. w terapii lekoopornej depresji, lęku, uzależnienia od nikotyny, alkoholu, kokainy i opioidów.

Ze względu na strukturę chemiczną, psychodeliki zostały podzielone na 2 klasy: klasę tryptamin i klasę fenyloetyloamin. Wśród tryptamin należy wyróżnić 2 podklasy: proste tryptaminy, np. DMT, psylocybinę o stosunkowo elastycznym szkielecie i ergoliny, np. LSD i jego analogi o sztywnej strukturze chemicznej. Tryptaminy zawierające w swojej budowie ugrupowanie indolowe przypominają neuroprzekaźnik serotoninę. Fenyloetyloaminy posiadają strukturę charakterystyczną dla dopaminy i noradrenaliny. Na podstawie badań farmakologicznych można stwierdzić, że za efekty psychoaktywne wszystkich związków psychodelicznych, niezależnie od struktury chemicznej, odpowiadają receptory serotoninowe 5-HT2A w korze mózgu. Pobudzając korowe receptory 5-HT2A, psychodeliki zmieniają sygnalizację neuronów glutaminianergicznych w warstwie V kory. Normalnie kora ogranicza napływ bodźców sensorycznych za pośrednictwem neuronów GABAergicznych jądra siateczkowatego wzgórza. Jednakże psychodeliki zaburzają tę regulacyjną funkcję kory hamując wzgórze za pośrednictwem receptorów 5-HT2A w jądrze siateczkowatym i zmieniają napływ informacji do kory i jej wewnętrzną aktywność. Ważną cechą psychodelików jest gwałtowny rozwój tolerancji po ich wielokrotnym podaniu. Przyczyną tolerancji na działanie psychodelików jest spadek gęstości receptorów 5-HT2A poprzez zmiany w sprzęganiu receptora z białkami Gaq lub Ga11, co ma wpływ na sygnał wewnątrzkomórkowy i szlak fosfolipazy C (PLC).

Na bazie struktury chemicznej związków naturalnych wytworzono wiele nowych substancji syntetycznych, poszukując różnic w sile działania psychodelicznego i selektywności w stosunku do podtypów receptorów serotoninowych. Psychodeliki tryptaminowe o strukturze zbliżonej do endogennej 5-HT są związkami o małej selektywności i pobudzają różne podtypy receptorów serotoninowych (5-HT1A, 5-HT2A, 5- HT2C, 5-HT5A, 5-HT7, 5-HT6) oraz stanowią substrat dla transportera serotoninowego SERT. Z kolei fenyloetyloaminy są stosunkowo selektywnymi agonistami receptora 5-HT2A i 5-HT2C. Tak zróżnicowany profil receptorowy ma znaczenie dla odmiennego mechanizmu działania psychodelików i ich efektu neurotoksycznego.

Zarówno zachowania restrykcyjne, polegające np. na ograniczaniu jedzenia, jak i nadmierne jego spożywanie mogą prowadzić do zaburzeń związanych z jedzeniem i odżywianiem się. Na przestrzeni ostatnich lat istotny problem zdrowotny stanowi również otyłość, która dotyczy zarówno dorosłych kobiet, jak i mężczyzn, a także dzieci i młodzieży. Co istotne, przyczyny otyłości określamy jako złożone i obejmujące m.in. czynniki psychologiczne, środowiskowe oraz biologiczne.  Właściwa diagnoza zaburzeń związanych z obszarem jedzenia i odżywiania się oraz ich poprawne różnicowanie zwiększa szanse na skuteczne leczenie pacjentów.

Podczas wykładu poruszone zostaną zagadnienia dotyczące m.in. uzależnienia od pożywienia, zaburzenia z napadami objadania się, nadmiernej masy ciała, kryteriów różnicowych, psychologicznych konsekwencji nadmiernej masy ciała oraz rekomendacji w zakresie pracy z pacjentami.

Wystapienie będzie dotyczyło możliwości rozwoju studentów w placówce uzależnień. Poruszone zostaną kwestie związane z redukcją szkód, partyworkingiem, streetworkingiem czy pracą w świetlicy drop in.