Trener grupy – jak zostać dziś dobrym szkoleniowcem?

Jak zmienia się rynek pracy dotyczący szkoleń?

dr Paulina Sobiczewska: Przede wszystkim praca trenera aktualnie przeniosła się do internetu. Zobaczymy, jak długo tam pozostanie, ale jest już dziś jest powszechne organizowanie szkoleń i webinarów w formule online – spotkań przeznaczonych dla aż kilkudziesięciu czy kilkuset osób, na tematy, nad którymi wcześniej pracowało się w sali, w małej grupie.

I tak już w dużym stopniu może pozostać. Te formy kształcenia można nagrywać i odtwarzać w dowolnym momencie, online jest także wygodny dla uczestników, bo mogą zdobywać wiedzę gdziekolwiek są, nie muszą włączać kamery i ujawniać, co robią. Ale jednocześnie nie aktywują się na zajęciach, uczą się w sposób bierny, i ze swojej perspektywy jako trener grup i psycholog wiem, że to nie jest optymalna formuła przyswajania wiedzy. Jest też szereg tematów, gdzie forma zdalna nie jest w stanie dostarczyć uczestnikom odpowiednich efektów kształcenia. Cykl warsztatów np. związanych z radzeniem sobie z oporem grupy nie może być w mojej opinii realizowany bez fizycznego kontaktu między uczestnikami, bez analizowania przez prowadzącego werbalnych i niewerbalnych reakcji między nimi i relacji w grupie. Uważam, że to jednak spore nadużycie, że tego typu zajęcia są w dziś prowadzone wyłącznie online. 

Jakich umiejętności potrzebuje trener w dobie pandemii?

Ważne w pracy trenera online stały się nowe kompetencje, np. umiejętność zarządzania relacjami w grupie w trybie zdalnym czy bycie dobrym, „przenikającym przez ekran” mówcą w wystąpieniach dla szerokiego grona odbiorców. Z mojej perspektywy jako psychologa i trenera także w formule stacjonarnej w czasie pandemii zmieniło się zapotrzebowanie na kompetencje psychologiczne związane z zarządzaniem emocjami, relacjami, radzeniem sobie z trudnymi sytuacjami, które dziś coraz częściej mają miejsce w sali szkoleniowej czy online. W dużym stopniu jest to związane z pandemią i jej skutkami, a także ze związanym z nią wzrostem lęku, a, co za tym idzie, inną tolerancją i zapotrzebowaniem na bodźce. W ostatnim roku moja praca jako trenera wymagała tylu interwencji związanych właśnie ze strefą radzenia sobie z grupą czy emocjami, ile łącznie zdarzyło się w całej mojej 15-letniej karierze. Jest to duże wyzwanie, zwłaszcza dla kogoś bez odpowiedniego wykształcenia.

Mimo pandemii rynek trenerów ciągle bardzo prężnie się rozwija i jest duże zapotrzebowanie na specjalistów w tej dziedzinie.

Mamy znaczny przyrost liczby trenerów i coachów, w ostatnich latach na pewno na rynku powstała znaczna konkurencja. Również zainteresowanie rozwojem w tym kierunku jest z roku na rok większe. Jeśli chcemy zostać dostrzeżeni, a później zatrudnieni, to z jednej strony musimy mieć konkurencyjny, unikatowy zestaw kompetencji, a z drugiej – być specjalistą merytorycznym. Nie wystarczy już to, co 10–15 lat temu, czyli „smykałka” do zawodu czy posiadanie pewnych predyspozycji osobowościowych. Dzisiaj trzeba mieć rzetelny warsztat, a najłatwiej go potwierdzić dobrym dyplomem – możemy mieć mnóstwo różnej maści certyfikatów potwierdzających nabycie przez nas kompetencji trenerskich, ale nie wszystkie są wartościowe. Konkurencyjny jest z pewnością Dyplom Szkoły Trenerów Uniwersytetu SWPS, za którym stoi 25-letnie doświadczenie i prestiż uniwersytetu.

Czy kluczowa w zawodzie trenera jest wiedza o pracy z grupą?

Droga do zawodu trenera bywa bardzo kręta i część osób pracuje w tym zawodzie, bo tak się ułożyła ich ścieżka – np. byli bardzo dobrymi pracownikami działu sprzedaży i zaczęto ich prosić ich o prowadzenie szkolenia ze sprzedaży dla swoich współpracowników. Nigdy jednak nie kształcili się w kierunku prowadzenia zajęć, dydaktyk, profesjonalnej pracy z grupą. Da się zrobić kilka czy kilkadziesiąt szkoleń pracując z grupą intuicyjnie, aż do pierwszych bolesnych konsekwencji dla uczestników lub siebie samego jako trenera…

Podstawą są kompetencje związane z komunikacją, nawiązywaniem relacji, dalej z przekazywaniem wiedzy, czyli prezentowaniem jej w jasny, logiczny sposób. Później sprawa się coraz bardziej komplikuje, bo okazuje się, że ta komunikacja musi być komunikacją asertywną, angażującą, bo trafiamy na grupy, które nie współpracują już w takim stopniu jak poprzednie albo efekty naszych szkoleń znikają po tygodniu. Że w niektórych grupach szkoleniowych bardzo przydatne są elementy związane ze storytellingiem i to jest sposób na dotarcie do nich, zaś inny rodzaj grup wymaga umiejętności radzenia sobie z jej emocjami, a nawet swoimi własnymi jako trenera. Emocje trenera naturalnie uaktywniają się szczególnie w przypadku interakcji z grupą trudną i powodują, że nie jesteśmy w stanie korzystać z posiadanych kompetencji przekazywania wiedzy, bo nasze emocje wprost nas zalewają i paraliżują. Standard pracy z grupami to jest oczywiście wiedza na temat dynamiki grupy, ról zespołowych, radzenia sobie z oporem czy presją ze strony grupy.

Programy kursów dla trenerów rzadko uwzględniają element wydajności i radzenia sobie trenera z samym sobą, z własną motywacją, np. w trudnych okolicznościach prywatnych, z regenerowaniem energii czy przeciwdziałaniem swojemu wypaleniu zawodowemu. My zaś w Szkole Trenerów kładziemy na to adekwatny nacisk.

Dlaczego Szkoła Trenerów odpowiada na aktualne potrzeby?

Obserwujemy różnorodny, szybko zmieniający się rynek i odpowiadamy na jego konkretne potrzeby, stąd w naszej Szkole Trenerów modułowość. To nasza propozycja dla osób zarówno z doświadczeniem w byciu trenerem, które nie mają potrzeby otrzymania dyplomu na swoim etapie pracy zawodowej, ale które chciałyby rozszerzyć konkretne umiejętności, jak i do osób, które dopiero chciałyby zacząć swoją przygodę w tej profesji. Modułowa koncepcja Szkoły pozwala nam bardzo precyzyjnie celować w dane potrzeby uczestnika, każdy ze słuchaczy może uzupełnić swoje luki kompetencyjne wyborem bardzo sprecyzowanych modułów, które go interesują, lub odbyć pełny Program Dyplomowy. Wiemy, że najlepiej o swoich potrzebach wie sam uczestnik naszej Szkoły i to on w dużym zakresie decyduje o tym, jak wygląda jego kształcenie.

My jako Szkoła mamy zaś wpływ na to, jak wygląda część obowiązkowa do uzyskania Dyplomu, bo wiemy, jakie kompetencje są konieczne do tego, żeby zostać dobrym trenerem. Jak skutecznie uczyć, osiągać długotrwałe efekty, utrzymywać motywację uczestników, a także jak być dobrym trenerem przez długie lata – czyli jak regenerować swoją energię czy jak uniknąć swojego wypalenia zawodowego. Podsumowując, uczestnicy mogą korzystać z tego, co wiemy nie tylko z rynku szkoleniowego, ale też z dziedziny psychologii.

Warto dodać, że naszym głównym drogowskazem jest uczenie w oparciu o założenia, które są potwierdzone empirycznie. Koncepcja Szkoły jest budowana w oparciu o evidence based, a to, co proponujemy w każdej kolejnej edycji Szkoły – sprawdzamy, ewaluujemy i modyfikujemy, dostosowując do aktualnych potrzeb. W naszej Szkole wykładają uznani trenerzy i specjaliści w swoich dziedzinach. To uczenie jak w relacji mistrz–uczeń, nie tylko można nabyć wiedzę z danego zakresu, lecz także uczyć się od trenerów jako modeli. Można zaobserwować, w jaki sposób sobie poradzili z daną sytuacją na zajęciach, co zrobili dobrze, co według nas mogliby poprawić. Każdy z nich pracuje inaczej, mimo bycia ekspertem ma mocne i słabe strony, jakie słuchacze są w stanie wyłapać i ocenić, by wyciągnąć z nich wnioski dla siebie.

Jakie ścieżki kształcenia i profile trenerskie można dla siebie wybrać?

W Szkole Trenerów mamy dziś cztery gotowe ścieżki, które mogą doprowadzić nas do Dyplomu. Osoby, które nie są w tej chwili do końca zdecydowane, w czym chcą się specjalizować i jaki profil trenerski chciałyby ukończyć, zapraszamy na ścieżkę ogólną – trenera grupy. Do tego profilu można dobrać moduły specjalizacyjne i utworzyć własny profil dyplomu – np. zapisać się na trenera grupy, dokupić moduł trener młodzieży i dzięki temu być trenerem grup młodzieżowych. Dla osób, które mają bardziej sprecyzowane plany, przygotowaliśmy ścieżki trener sprzedaży (szkolenie sił sprzedaży) oraz trener wewnętrzny, (pracujący wewnątrz firmy i szkolący jej pracowników) oraz trener w IT (dla trenerów dających dowolne szkolenia dla branży IT) Je również można uzupełniać o interesujące nas moduły z oferty Szkoły. Wszystkie zostaną później wpisane do dyplomu.

Kolejna edycja Szkoły Trenerów rozpoczyna się w ostatni weekend kwietnia, rekrutacja już trwa. Zajęcia obowiązkowe kończą się na przełomie czerwca i lipca, czyli można przyswoić dużo wiedzy w krótkim czasie i otrzymać Dyplom już po 2,5 miesiąca. Edukacja potrwa oczywiście dłużej, jeżeli dobierze się dodatkowe moduły.

Dla kogo jest to oferta, jakie kryteria trzeba spełnić?

Chcemy wszystkim zainteresowanym ułatwiać, a nie utrudniać drogę do dyplomu. Jesteśmy elastyczną Szkołą, która umożliwia, otwiera możliwości, a nie ogranicza. Zapraszamy do niej wszystkich, którzy czują, że chcą pracować jako trener – nie wymagamy wykształcenia wyższego, czy kierunkowego; nauczymy kandydata wszystkiego tego, co powinien wiedzieć, żeby zostać trenerem. Co powinien wiedzieć o grupie, o warsztacie pracy trenerskiej, o zarządzaniu samym sobą w tym zawodzie, o funkcjonowaniu na rynku. Nauczymy też specjalistycznych umiejętności adekwatnych do wybranego profilu. Nie mamy ograniczeń wiekowych, nie ogranicza też background merytoryczny naszych przyszłych uczestników.