Regulacja wewnętrzna, środowisko fizyczne czy polityki ograniczające mobilność? Predyktory aktywności fizycznej i zachowań siedzących w czasie pandemii COVID-19
Projekt, którym kieruje prof. dr hab. Aleksandra Łuszczyńska, ma na celu zbadanie relacji między politykami zdrowotnymi a zachowaniami zdrowotnymi w okresie pandemii COVID-19. Zespół badawczy poszuka m.in. odpowiedzi na pytania, jak na naszą aktywność fizyczną w tym czasie oddziaływały: dostępność miejsc, gdzie można uprawiać sport; zbudowane nawyki i osobiste przekonania dotyczące aktywności fizycznej; wreszcie – odgórne polityki prozdrowotne i ich ograniczenia.
Numer projektu: 2021/43/O/HS6/00712, konkurs PRELUDIUM BIS
Założenia projektu
Z dotychczasowych badań wynika, że osoby aktywne fizycznie przed pandemią COVID-19 oraz ci, którzy utrzymali aktywny styl życia, w czasie pandemii mają niższe ryzyko infekcji wirusem SARS-CoV-2, niższe ryzyko ciężkiego przebiegu i śmierci w związku z COVID-19 (Lee i in., 2021). Jednak w okresie pandemii zanotowano (Tanguy i in., 2021), że ponad 50 proc. ludzi zmniejszyło poziom aktywności fizycznej (AF), zaś wydłużeniu uległ czas spędzany na zachowaniach siedzących (ZS). Zespół badawczy zamierza sprawdzić, czy mają na to wpływ czynniki psychospołeczne i polityki pandemiczne.
Celem badań jest dostarczenie wglądu w zależności między 4 rodzajamu czynników wyjaśniających. Należą do nich:
- sposób w jaki ludzie spostrzegają swoje „zbudowane” środowisko fizyczne (np. ścieżki dla pieszych, ścieżki rowerowe, wyposażenie domu w sprzęt do ćwiczeń), a także obiektywne właściwości środowiska fizycznego (np. ilość siłowni w parkach, publiczne pływalnie, długość ścieżek rowerowych);
- przekonania o tym, że jest się w stanie ćwiczyć mimo pojawiających się barier; monitorowanie własnego zachowania (aktywności fizycznej i siedzenia); planowanie gdzie, kiedy i jak ćwiczyć;
- wypracowane nawyki – automatyczność aktywności, brak świadomości angażowania się w AF lub ZS;
- czasowe polityki pandemiczne ograniczające mobilność (np. zamykanie/ograniczanie dostępu do klubów sportowych).
Metodologia
Badanie wykorzysta szereg wielodyscyplinarnych metod badawczych. Zespół przeprowadzi następujące działania:
- badania podłużne z 6 punktami pomiaru, odbywającymi się na przestrzeni 8 miesięcy (dane zbierane między wrześniem 2019 r. a wiosną 2024 r. od w sumie 800 osób w wieku 12-95 lat);
- analiza danych dotyczących 8 polityk pandemicznych ograniczających mobilność (np. restrykcje dotyczące podróży, zakaz publicznych wydarzeń, zamknięcie klubów sportowych, szkół, uczelni). Dane te są obliczane na każdy tydzień, gromadzone od początku pandemii COVID-19 przez the Oxford COVID-19 Government Response Tracker (Hale e al., 2021). Wskaźniki polityk będą dopasowywane datami do dat poszczególnych pomiarów przeprowadzonych u poszczególnych uczestników;
- analiza roli trajektorii pandemii COVID-19 (w tym dziennych wskaźników zachorowalności i śmiertelności).
Użyteczność wyników
Badania dostarczą nowej wiedzy na temat zależności między politykami zdrowotnymi a zachowaniami zdrowotnymi (przy uwzględnieniu mediującej roli przekonań na temat samoregulacji, nawyków i spostrzeganego środowiska fizycznego). Wpływ polityk na zachowania był już badany, jednak wciąż nie wiadomo, jakie mechanizmy pośredniczą w tej zależności. Projekt służy wypełnieniu tej luki w istniejącej wiedzy.
Wyniki zostaną zaprezentowane w rozprawie doktorskiej (autorstwa doktoranta zaangażowanego w projekt), opartej o trzy publikacje (ukażą się one w renomowanych czasopismach międzynarodowych).