Centrum Badań nad Relacjami Społecznymi

Projekt badawczy „Rola sprawczości i moralności w dehumanizacji - ujęcie integracyjne” (grant OPUS: 2022/45/B/HS6/01029, instytucja finansująca: Narodowe Centrum Nauki, okres realizacji projektu: 2023–2027)

Magdalena Formanowicz wraz z zespołem realizuje grant dotyczący dehumanizacji. Biorąc pod uwagę, jak powszechne jest zjawisko dehumanizacji, w projekcie badane są przyczyny dehumanizacji (Cel 1) oraz interwencje zmierzające do zmniejszenia dehumanizacji.

Projekt badawczy „Badanie związku między sprawczością lingwistyczną i nastrojem” (grant OPUS: 2021/43/B/HS6/02819, instytucja finansująca: Narodowe Centrum Nauki, okres realizacji projektu: 2022–2025)

Marta Witkowska wraz z zespołem realizuje grant, którego celem jest zbadanie, w jaki sposób język sygnalizujący sprawczość jest związany z nastrojem. Projekt rozwija istniejącą wiedzę o związku sprawczości i nastroju o badania językowe z użyciem zaawansowanych algorytmów, pozwalających na ocenę sprawczości wypowiedzi. Badania obejmują analizę treści publikowanych w social media oraz tradycyjne metody kwestionariuszowe.

Projekt badawczy „Rola Językowych Markerów Sprawczości w Mobilizacji Działań Kolektywnych” (grant OPUS: 2020/37/B/HS6/02587, instytucja finansująca: Narodowe Centrum Nauki, okres realizacji projektu: 2021–2025)

Magdalena Formanowicz wraz z zespołem realizuje grant sprawdzający jak język przyczynia się do działań kolektywnych. Działania kolektywne często wynikają z języka: płomiennych przemówień, prowokujących i inspirujących postów w mediach społecznościowych lub emocjonalnych opowieści ofiar niesprawiedliwości. Praktyki językowe mogą przyczynić się do utrzymania lub przekształcenia istniejącego porządku społecznego, a projekt ma na celu poszerzenie zrozumienia tego wkładu. Szczególny nacisk w projekcie położony jest na rolę języka dotyczącego sprawczości, rozumianej jako ukierunkowanie na celowe działanie.

Projekt badawczy „Everyday kindness in times of COVID-19: restoring social connectedness and enhancing prosociality through online interventions” (grant EASP COVID-19, instytucja finansująca: EASP, okres realizacji projektu: maj–październik 2020 r.)

Olga Białobrzeska wraz z zespołem badawczym w składzie: Aleksandra Cisłak, Magdalena Formanowicz, Justyna Bąba i Sylwia Bedyńska otrzymała prestiżowy grant European Association of Social Psychology (EASP) na badania dotyczące znaczenia codziennej życzliwości dla redukowania niekorzystnych efektów izolacji. W czasach pandemii, gdy zamykamy się w domach, izolacja może nieść niekorzystne skutki społeczne (które mogą się objawiać np. mniejszym zaangażowaniem w działania na rzecz dobra wspólnego) oraz indywidualne (np. wyczerpanie izolacją). Celem projektu jest sprawdzenie, czy akty codziennej życzliwości mogą poprawić dobrostan psychiczny i zredukować poczucie wyobcowania. Badania będą realizowane we współpracy z Aleksandrą Cichocką z University of Kent oraz Małgorzatą Gocłowską z University of Bath.

Projekt badawczy „Spektrum polaryzacji znaczeń form rodzajowych: językowe i estetyczne aspekty zakłócania oczekiwań (expectancy violation)” (Grant na projekty interdyscyplinarne, instytucja finansująca: Uniwersytet SWPS, dotacja ze środków MNiSW, okres realizacji: 2020–2021)

W ramach projektu Agnieszka Pantuchowicz z Instytutu Nauk Humanistycznych, Magdalena Formanowicz i Aleksandra Cisłak z Centrum Badań nad Relacjami Społecznymi wykonają systematyzację zjawisk kulturowych oraz społecznych powiązanych i wynikających z efektu zaskoczenia na poziomie komunikacji/narracji językowej, w kontekście normatywnych i normalizujących użyć form rodzajowych. Materiałem do badania efektu zaskoczenia, którego systematyzacja i dokumentacja będzie stanowić pierwszy etap projektu, będą innowacyjne praktyki językowe odnoszące się do form rodzajowych. Drugi etap badań będzie dotyczyć poszerzenia perspektywy etapu pierwszego o zagadnienia przekładoznawcze i literaturoznawcze, przez badanie recepcji i motywów akceptacji bądź nieakceptacji tekstów o wyraźnym charakterze defamiliaryzacyjnym.

Projekt badawczy „Improving Institutional Communication in Times of COVID-19: Antecedents, Processes, and Consequences" (grant EASP COVID-19, instytucja finansująca: EASP, okres realizacji projektu: 2020)

W konkursie grantowym European Association of Social Psychology ogłoszonym w związku z COVID-19 finansowanie zdobył wniosek Stefano Pagliaro z Uniwersytetu Chieti-Pescara we Włoszech. Badania planowane w ramach projektu dotyczą wspierania komunikacji instytucjonalnej dotyczącej COVID-19 i zostaną przeprowadzone w ponad 25 krajach na całym świecie. Polską partnerką projektu jest Magdalena Formanowicz, członkini Centrum Badań nad Relacjami Społecznymi i pracowniczka Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu.

Projekt badawczy „Czy silna identyfikacja może szkodzić grupie? Rola bezpiecznych i defensywnych form identyfikacji z grupą w relacjach wewnątrzgrupowych i realizacji grupowych celów” (grant OPUS: 2018/29/B/HS6/02826, instytucja finansująca: Narodowe Centrum Nauki, okres realizacji projektu: 2020– 2022)

Projekt dotyczy stosunkowo rzadko badanych wewnątrzgrupowych konsekwencji identyfikacji z grupą. Grantem kieruje Aleksandra Cisłak, a w jego realizacji uczestniczy Justyna Bąba. W ramach projektu badane są formy identyfikacji z różnymi grupami, takimi jak: organizacje biznesowe, partie polityczne, a nawet całe narody, a także związek identyfikacji z całym spektrum możliwych konsekwencji: od relacji wewnątrz grupy, przez produktywność, poparcie dla różnego rodzaju polityk: zdrowotnych, środowiskowych, międzynarodowych, po spiskowanie przeciwko swoim.

Projekt badawczy „Model Gramatyki Społecznej – analiza mechanizmów i zastosowań” (grant OPUS: 2017/27/B/HS6/01049, instytucja finansująca: Narodowe Centrum Nauki, okres realizacji projektu: 2018–2021)

Magdalena Formanowicz wraz z zespołem realizuje grant testujący założenia Modelu Gramatyki Społecznej. Model ten zakłada, że kategorie gramatyczne (a w szczególności czasowniki) przenoszą znaczenie społeczne wykraczające poza ich treść leksykalną. Celem projektu jest zatem poszerzenie wiedzy na temat roli czasowników (w relacji do przymiotników i rzeczowników) w przetwarzaniu i kształtowaniu informacji społecznych.

Projekt badawczy „Struktura reprezentacji poznawczej podstawowych wymiarów spostrzegania społecznego” (grant Beethoven: 2016/23/G/HS6/01775, instytucja finansująca: Narodowe Centrum Nauki, okres realizacji projektu: 2018–2020)

Grant kierowany przez Susannę Bruckmüller i Bogdana Wojciszke dotyczy rozumienia wewnętrznej struktury sprawczości i wspólnotowości. Współautorką i współuczestniczką grantu jest Magdalena Formanowicz.

Projekt badawczy „Badania nad zwiększaniem zaufania klienta do adwokata” (Grant na projekty interdyscyplinarne, instytucja finansująca: Uniwersytet SWPS, dotacja ze środków MNiSW, okres realizacji: 2020-2021)

W ramach grantu wykonane zostaną badania sprawdzające jak podnieść poziom zaufania wobec adwokatów oraz radców prawnych. Uzasadnienie dla poszukiwania w tym kierunku jest dwojakie. Po pierwsze, w dobie kryzysu zaufania do wymiaru sprawiedliwości, zawodów prawniczych, odwrócenie tego trendu jest szalenie istotne. Po drugie, otwarcie dostępu do zawodów prawniczych spowodowało ogromny wzrost konkurencji pomiędzy zawodami, które opierają się na pozyskiwaniu klientów (adwokaci, radcy prawni, notariusze): w latach 2009-2019 liczba radców prawnych i adwokatów wzrosła dwukrotnie (R. Sowiński, „Strategie konkurowania indywidualnych kancelarii radców prawnych”, 2019). Proponowane badania pokażą, jak zwiększać tendencję do udzielania pełnomocnictw, co jest wyrazem zaufania do adwokata. Kierownikami grantu są Wojciech Kulesza z Instytutu Psychologii oraz Tomasz Antoszek z Instytutu Prawa; w gronie wykonawców są także Dariusz Doliński oraz Tomasz Grzyb.

Projekt badawczy „Język populistów – formalne i treściowe charakterystyki przekazów populistycznych” (Grant na projekty interdyscyplinarne, instytucja finansująca: Uniwersytet SWPS, dotacja ze środków MNiSW, okres realizacji: 2020-2021)

W ramach projektu Aleksandra Cisłak i Magdalena Formanowicz z CBRS oraz Agnieszka Pantuchowicz z Instytutu Nauk Humanistycznych będą analizować środki językowe, które mogą prowadzić do mobilizowania poparcia społecznego dla polityków populistycznych, którzy nie proponują programu politycznego prowadzącego do realnej zmiany społecznej. W warstwie treściowej dla populistów w różnych czasach charakterystyczne jest podkreślanie centralnej roli ludzi (czy też ludu) i krytykowanie elit; spostrzeganie ludzi jako homogenicznej grupy i wieszczenie poważnego kryzysu. Populizm jednak może się również przejawiać w formalnych aspektach języka, które w subtelny sposób przyczyniają się do nośności tego rodzaju przekazu. Celem projektu jest zidentyfikowanie środków językowych stosowanych przez populistów, by następnie zbadać ich rolę w komunikacji społecznej. Dodatkowo zbadane zostanie jak te środki językowe wiążą się z popularnością i atrakcyjnością przekazu. W badaniach wykorzystany będzie machine learning do analizy mów politycznych i twittów. Na Twittera wrócimy z eksperymentami!.

Projekt badawczy „Wyznaczniki i konsekwencje codziennej życzliwości” (grant Instytutu Psychologii SWPS, dotacja ze środków MNiSW, okres realizacji: 2020-2021)

W projekcie Olga Białobrzeska oraz Aleksandra Cisłak będą sprawdzały, jakie przekonania o świecie warunkują to, czy zachowujemy się wobec siebie życzliwie czy nie, a także jak codzienna życzliwość kształtuje nasze przekonania o świecie. W literaturze psychologicznej brakuje szeroko zakrojonych badań na temat uwarunkowań codziennej życzliwości i jej społecznych konsekwencji. Jednak nasz projekt ma nie tylko znaczenie teoretyczne, lecz także społeczne i praktyczne – w organizacjach badania takie mogą stać się punktem wyjścia do projektowania działań nakierowanych na ulepszanie relacji w grupie, a także podnoszenie produktywności zespołów czy firm.

Projekt badawczy „Zagrożenie stereotypem a satysfakcja z pracy. Znaczenie wymiarów etyki pracy” (grant Instytutu Psychologii SWPS, dotacja ze środków MNiSW, okres realizacji: 2019)

Celem badań było opisanie korelatów doświadczeń zagrożenia stereotypem w środowisku pracy zawodowej opisywanych przez kobiety pracujące na różnych szczeblach organizacji. Jako kluczowa zmienna zależna wykorzystana została satysfakcja z pracy, natomiast wśród mediatorów uwzględniono różne wymiary motywacji. Jako moderatory uwzględnione zostały różne wymiary etyki pracy. Wyniki pokazały, że zagrożenie stereotypem koreluje dodatnio z amotywacją, która jest mediatorem relacji między zagrożeniem stereotypem a satysfakcją z pracy.

Projekt badawczy „Podwójny kameleon a tendencja do kłamania” (grant Instytutu Psychologii SWPS, dotacja ze środków MNiSW, okres realizacji: 2020-2021)

Celem projektu, którego kierownikiem jest Wojciech Kulesza, jest dalsze testowanie czy osoby badane mają inną tendencje do kłamania w zależności od formy mimikry. W ramach manipulacji eksperymentalnej zastosowana zostanie mimikra werbalna oraz mimikra niewerbalna.

Projekt badawczy „Werbalny/niewerbalny kameleon” (grant Instytutu Psychologii SWPS, dotacja ze środków MNiSW, okres realizacji: 2020-2021)

Celem dwóch eksperymentów, wykonanych w kierowanym przez Wojciecha Kuleszę projekcie, było sprawdzenie czy naśladownictwo wpływa na wzrost tendencji do kłamania. W jednym badaniu manipulowano naśladownictwem na poziomie werbalnym, a w drugim naśladownictwem niewerbalnym.

Projekt badawczy „Niewidoczni, niebędący, niezbędni. Administracja uczelni na rzecz doskonałości naukowej” realizowany w konsorcjum z Uniwersytetem Mikołaja Kopernika w Toruniu i Szkołą Główną Handlową (grant Dialog, instytucja finansująca MNiSW, okres realizacji 2019-2021)

W dobie reformy nauki w Polsce ogromną rolę odgrywa połączenie wysiłków wszystkich pracowników uczelni wyższych na rzecz doskonałości naukowej. Celem projektu jest włączenie pracowników administracyjnych w aktywną działalność związaną z podnoszeniem jakości działań naukowo-badawczych. Planowane zadania obejmują przeprowadzenie badań z udziałem pracowników uczelni niebędących pracownikami akademickimi oraz zaprojektowanie szkoleń, których celem jest poprawa współpracy między pracownikami akademickich i nie-akademickich pionów uczelni.

Projekt badawczy „TransAtlanticEuroAsian Scientific Cooperation: Toward Collaboration on Better Understanding of the Unrealistic Optimism Bias in the Light of COVID-19 Pandemic” (instytucja finansująca: Naukowa Agencja Wymiany Akademickiej, okres realizacji grantu: 2020-2021)

Celem badań jest wykazanie związku między nierealistycznym optymizmem, efektem "lepszy od przeciętnego" (BTA) i postrzeganiem COVID-19 (oraz szczepień). Badania będą prowadzone w ramach konsorcjum w którego wchodzą kraje: Polska, Niemcy, USA, Włochy, Kazachstan i Iran. Kierownikiem projektu jest Wojciech Kulesza.

Projekt badawczy „Budowanie zaufania do szczepień ochronnych z wykorzystaniem najnowszych narzędzi komunikacji i wpływu społecznego” (instytucja finansująca: Narodowe Centrum Badań i Rozwoju, okres realizacji grantu: 2022–2025)

Wojciech Kulesza jest przewodniczącym Komitetu Sterującego oraz jednym z głównych wykonawców, działaniami realizowanymi przez Uniwersytet SWPS kieruje Dariusz Doliński. Instytucjami współpracującymi są: Akademia Leona Koźmińskiego, Warszawski Uniwersytet Medyczny, Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego. Głównym celem projektu jest podniesienie poziomu zaufania do szczepień ochronnych w Polsce poprzez opracowanie narzędzi skłaniających pacjentów/młodzież do odrzucania nieprawdziwych twierdzeń medycznych w zakresie szczepień (medyczny fake news). Odchodzenie od szczepień skutkuje rozprzestrzenianiem się chorób zakaźnych, co wywołuje skutki medyczne (koszty leczenia), społeczne i gospodarcze (koszty zwolnień lekarskich, koszty absencji w pracy). Decyzje o szczepieniu podejmowane są nie tylko poprzez kontakt z lekarzem, ale również na podstawie informacji uzyskanych w Internecie. Projekt zbada jak kształtują się mechanizmy podejmowania decyzji i dopasuje ostateczny kształt narzędzi do grup docelowych tak, aby odpowiedzieć na ich potrzeby i osiągnąć zakładany rezultat, jakim będzie spadek liczby odmów szczepień. Rozwiązanie, przyjęte w projekcie, polega na opracowaniu spójnych strategii dla personelu medycznego, nauczycieli, rodziców i młodzieży opartych o mechanizmy psychospołeczne bazujące na technikach perswazji i wpływu społecznego. Projekt uwzględnia rozwiązania systemowe, w tym model organizacji podstawowej opieki zdrowotnej w zakresie realizacji programu obowiązkowych szczepień ochronnych oraz gotowe modele współpracy z samorządem, NGOs, instytucjami publicznymi oraz propozycje zmian legislacyjnych i aktów prawnych. Rezultatem projektu będzie innowacyjne narzędzie informatyczne pozwalające na identyfikację i zahamowanie rozprzestrzeniania medycznych fake news na wczesnym etapie ich powstawania i wyjście z pułapki reagowania post factum.

Projekt badawczy „Wpływ koordynacji interpersonalnej na efekt ekstrapolacji. Zrozumienie rozprzestrzeniania się skutków naśladownictwa” (grant: Preludium Bis, instytucja finansująca: Narodowe Centrum Nauki, okres realizacji projektu: 2021-2022)

Grant otrzymał Wojciech Kulesza, Paweł Muniak jest stypendystą grantu. Celem projektu jest poznanie efektu ekstrapolacji (spill over) skutków mimikry. Dotąd pokazano, że osoba badana ulegała prośbie kierowanej nie tylko przez naśladowcę, ale i inną osobę, która uprzednio nie naśladowała uczestnika eksperymentu (van Baaren i in. 2003). W naszych badaniach pokazaliśmy, że naśladowani bardziej przychylnie postrzegali nie tylko naśladowcę (pochodzącego z grupy obcej), ale i grupę, którą reprezentował (Zgliniecka i Kulesza, 2014 a i b). Z kolei inne badania wykazały brak zachodzenia ekstrapolacji unaoczniając, że proces ten nie jest jednorodny. Na przykład w badaniach nad tendencjami naśladowczymi wykazano, że badani proszeni o naśladowanie osoby prezentującej produkty lepiej oceniali dane produkty, ale inne podobne - nieobecne podczas interakcji - nie były lepiej postrzegane (Stel i in., 2011).

Okazuje się zatem, że (po pierwsze) proces ekstrapolacji nie tylko nigdy nie był w centrum zainteresowania badaczy (ekstrapolacja była raczej jednym z wielu raportowanych wyników nie dyskutowanych specjalnie przez autorów), to (po drugie) zagadnienie to jest niejednorodne.

W pierwszym planie eksperymentalnym osoba badana (nie)będzie naśladowana. Dodatkowo będziemy manipulować, kto formułuje prośbę (naśladowca/inne osoby związane bądź nie z naśladowcą) lub tym, kim jest osoba formułująca prośbę (przedstawiciel grupy własnej/obcej). Mierzyć będziemy uległość wobec prośby formułowanej przez naśladowcę/osoby niezwiązane z naśladowcą.

W drugiej ścieżce badań chcemy analizować wpływ doświadczania mimikry/synchronizacji na obserwatorów relacji w której zachodzi mimikra/synchronizacja. W pierwszym badaniu będziemy analizować wpływ na obserwowania mimikry lub na obserwowania synchronizacji.

Projekt badawczy „Psychospołeczne konsekwencje wprowadzenia powszechnego dostępu do broni” (instytucja finansująca: Narodowe Centrum Nauki: Miniatura-2, projekt zawieszony na czas pandemii)

Celem projektu jest sporządzenie raportu pokazującego psychospołeczne konsekwencje powszechnego dostępu do broni (lub ograniczania go). Analizowane są konsekwencje dla trzech krajów: USA, Australii i Kanady. Kierownikiem projektu jest Wojciech Kulesza.