Psychologia – kształcimy psychologów na najwyższym poziomie

Psychologia to pierwszy kierunek studiów, który uruchomiliśmy wraz z powstaniem uczelni w 1996 roku. Wówczas naukę na pięcioletnich studiach magisterskich w Warszawie rozpoczęło 500 studentów. Dziś na studiach wyższych z psychologii uczy się blisko 10 tys. osób i to w pięciu miastach Polski! Natomiast studia podyplomowe z tego obszaru kończy rocznie 2 tys. osób. W ciągu 25 lat naszej działalności staliśmy się jednym z najbardziej prestiżowych ośrodków naukowych w obszarze psychologii w Polsce i jednym z największych ośrodków kształcenia psychologicznego na świecie. Prowadzimy studia na poziomie licencjackim, magisterskim, doktorskim i podyplomowym. Ponadto posiadamy uprawnienia habilitacyjne w dyscyplinie psychologia.

Z prof. Ewą Gruszczyńską, psycholog i prorektor ds. dydaktyki na Uniwersytecie SWPS, rozmawialiśmy o tym, jak psychologia zmienia świat na lepsze i dlaczego wiedza z tego obszaru przydaje się w tak wielu zawodach.

O psychologii z prof. Ewą Gruszczyńską

Czym dla Pani Profesor jest psychologia?

Ewa Gruszczyńska: Psychologia to przede wszystkim moja pasja. Możliwość bezpośredniego uczestniczenia w rozwoju tej dyscypliny to niekończąca się i fascynująca przygoda. Nawet fakt, że wciąż w jakimś stopniu borykamy się z kryzysem replikacyjnym, tak naprawdę działa motywująco – uświadamia, jak wielu rzeczy nadal nie wiemy i jak wiele pytań nadal czeka na odpowiedź.

Można też powiedzieć, że każdy jest psychologiem na własny użytek, niezależnie od wykształcenia. Funkcjonujemy wśród ludzi, uczymy się zatem rozumieć i przewidywać ich reakcje i zachowania. W rezultacie tworzymy i pielęgnujemy przekonania, które sprawdziły się w naszym życiu i życiu naszych bliskich. Głęboko wierzymy w ich prawdziwość i uniwersalność, nie bacząc na odmienne doświadczenia innych ludzi, o wynikach badań już nie wspomnę.

Bardzo ważne jest dla mnie kwestionowanie takich subiektywnych przekonań również we własnym życiu. To te szczególne momenty, gdy wiem, że psychologia wskazuje inny, często nieoczywisty, a przy tym trafniejszy sposób rozumienia danego zjawiska. Wówczas dostrzegam, że to, co wypracowała ta dyscyplina nauki, ma wyraźną przewagę nad myśleniem potocznym. Mam poczucie nie tylko posiadania określonej wiedzy, lecz także bezpośredniego jej doświadczania.

Zobacz nasze studia z obszaru psychologii

Jak psychologia pomaga zmieniać świat na lepsze?

Ewa Gruszczyńska: To dość romantyczna i uproszczona wizja psychologii. W rzeczywistości to jest znacznie bardziej złożone. Aby zweryfikować tę tezę, musielibyśmy doprecyzować pytanie i dokonać starannego przeglądu badań.

Bez wątpienia wiedza psychologiczna znajduje zastosowanie w różnych obszarach życia społecznego i gospodarki – wszędzie tam, gdzie pracuje się z ludźmi i dla ludzi. Może się zatem przyczynić do konstruktywnych zmian w wielu sferach ludzkiej działalności, zarówno w skali makro, jak i mikro, pod warunkiem, że zostanie odpowiednio wykorzystana.

Gdy odniesiemy to do okoliczności pandemii, to psychologia może wspomagać zarówno zrozumienie szerzenia się postaw antyszczepionkowych, jak i czynników, które decydują, że dana osoba ostatecznie się zaszczepi lub nie. Jednak kluczowe pozostaje to, na ile taka wiedza jest później wykorzystywana w projektowaniu polityk publicznych oraz interwencjach skierowanych do określonych osób czy grup.

Jaki powinien być dobry psycholog? Trzy najważniejsze, uniwersalne kompetencje to...

Ewa Gruszczyńska: Jeśli chcemy wyjść poza subiektywną opinię, powinniśmy sięgnąć do wyników badań oraz oficjalnych dokumentów prezentujących standardy zawodowe. Krążą one wokół trzech wątków: posiadania wiedzy opartej na wynikach badań (ang. evidence-based knowledge), umiejętności profesjonalnych, w tym zaawansowanych zdolności interpersonalnych oraz odrębnego akcentowania kompetencji w zakresie etycznego wymiaru wykonywania zawodu psychologa.

W odniesieniu do wiedzy warto wskazać na to, o czym wspomniałam wcześniej, czyli konieczności odróżniania wiedzy naukowej od wiedzy potocznej i własnych przekonań. Tutaj mieści się także otwartość na napływ nowych informacji i akceptacja faktu, że wiedza psychologiczna wymaga systematycznych aktualizacji. 

Jeśli chodzi o umiejętności interpersonalne, to łatwiej nawiązujemy kontakt z osobami podobnymi do nas. Jednak dobry psycholog – nie tylko kliniczny – wychodzi poza osobiste preferencje w tym zakresie i umie efektywnie komunikować się także z osobami, które wyznają odmienne wartości, mają inne doświadczenia czy prowadzą nietypowy styl życia. 

W wymiarze etycznym nakłada się na psychologów między innymi konieczność autorefleksji. Bliskie jest mi stwierdzenie, że posługiwanie się przez psychologa w praktyce zawodowej działaniami o wątpliwym statusie naukowym jest po prostu nieetyczne.

Uniwersalnym zasobem w pracy psychologa jest także szersza wiedza ogólna i uważność na „ducha czasów”. To istotne procesy definiujące funkcjonowanie całych społeczeństw. W kontekście wykonywania tego zawodu stwierdzenie „Człowiekiem jestem i nic, co ludzkie, nie jest mi obce” nabiera bowiem szczególnego znaczenia.

Psychologia to niezwykle obszerna dziedzina nauki. Jakie daje możliwości rozwoju zawodowego? I dlaczego cieszy się tak ogromną popularnością wśród kandydatów na studia?

Ewa Gruszczyńska: Krótko mówiąc, jest to zawód przyszłości o szerokim spektrum zastosowań. Specjaliści od zdrowia psychicznego znajdują się w czołówkach rankingów dotyczących najbardziej perspektywicznych zawodów. Dotyczy to zarówno ekspertów od prewencji zaburzeń, jak i wspierania rozwoju. Odrębnie wyszczególniany bywa też np. specjalista zajmujący się uzależnieniami od nowych technologii. Umiejętności psychologiczne, oprócz rozległych możliwości aplikacyjnych, są też jak na razie w nikłym stopniu zastępowane przez maszyny i sztuczną inteligencję. Dlatego to tak atrakcyjny kierunek studiów, nie tylko w Polsce. 

Jak pokazują chociażby dane systematycznie zbierane przez Amerykańskie Towarzystwo Psychologiczne, popularność studiów psychologicznych nieprzerwanie rośnie, a jednocześnie wskaźnik bezrobocia wśród absolwentów utrzymuje się na bardzo niskim poziomie. Nie jest to zatem kwestia chwilowej mody i przemijających potrzeb. Współczesny świat stawia przed nami coraz to nowe wyzwania, takie jak nieprzewidywalność, szybsze tempo życia, rozwój technologii, nowe sposoby komunikowania się. Z jednej strony stanowią one zagrożenie dla zdrowia psychicznego, z drugiej – okazję do budowania oraz poszerzania zasobów osobistych. Psychologowie potrafią na te oczekiwania skutecznie odpowiadać, oczywiście w swoim obszarze kompetencji.

Obserwujemy coraz większe przenikanie się różnych obszarów nauki. Szczególnie widoczne jest to, w jak wielu różnych obszarach przydatna jest wiedza psychologiczna. Skąd takie zainteresowanie psychologią w kontekście nowoczesnych technologii, projektowania czy zarządzania?

Ewa Gruszczyńska: Kompetencje miękkie są obecnie bardzo cenione i poszukiwane na rynku pracy. Jak pokazują różnego typu analizy, także biznesowe, kompetencje te są pozytywnie skorelowane z satysfakcją z pracy i pozycją zawodową, również w branżach, które z psychologią zdają się nie mieć nic wspólnego. Pozwalają bowiem lepiej zidentyfikować i zrozumieć potrzeby współpracowników i klientów, adekwatnie zaprojektować produkty i sposoby pracy, a przy tym sprzyjają redukcji kosztów psychologicznych spowodowanych obciążeniami związanymi z codziennym funkcjonowaniem.

Z kolei od strony naukowej psychologia wnosi wiedzę dotyczącą ludzkich zachowań. Dzięki niej dorobek innych dyscyplin zwiększa swoją trafność aplikacyjną: powstające produkty i usługi są dobrze zaprojektowane, a co za tym idzie przyjazne w zastosowaniu i użytkowaniu.

Jednak w ofercie Uniwersytetu SWPS są nie tylko studia psychologiczne...

Historia naszej uczelni zaczyna się od psychologii, dlatego też naturalnym kierunkiem rozwoju były dla nas dyscypliny społeczne i humanistyczne. Z czasem poszerzyliśmy ofertę o dziedzinę sztuki, a ostatnio – za sprawą uzyskania pozwolenia na prowadzenie studiów na kierunku informatyka – wkroczyliśmy w obszar nauk przyrodniczych i ścisłych. Przenikanie się tych z pozoru odległych dyscyplin jest nam bardzo bliskie i koresponduje z ogłoszoną przez European University Association wizją rozwoju uniwersytetów do roku 2030.

Czy jest jakiś jeden projekt uczelniany, z którego jest Pani szczególnie dumna?

Ewa Gruszczyńska: Jeśli rozumieć dumę, jako satysfakcję z dobrze wykonanej pracy, to uczucie to towarzyszy mi, gdy myślę o skutecznym przejściu uczelni z nauczania stacjonarnego w kształcenie zdalne. To było niezwykłe przedsięwzięcie, zarówno jeśli chodzi o jego skalę, jak i jakość wykonania. Z rozwiązań, które wypracowaliśmy na początku pandemii, korzystamy z powodzeniem do tej pory, a pojawiające się w tym czasie rekomendacje dotyczące optymalnych rozwiązań w zakresie kształcenia zdalnego jedynie potwierdzały trafność naszych decyzji.

Jednak najbardziej budujące jest to, że studenci, dydaktycy i pracownicy pionu organizacyjnego po raz kolejny udowodnili, że Uniwersytet SWPS to ludzie odważni, otwarci i odpowiedzialni. Korzystając z okazji, chciałabym podziękować całej społeczności za determinację i wytrwałość w realizacji tego trudnego zadania.