„Wrocław bez barier” dla naszej wrocławskiej filii!
– Kiedyś zdecydowaliśmy, że będziemy kształcić naszych studentów – przyszłych projektantów – przez uwrażliwianie ich na kwestie społeczne i wyzwania cywilizacyjne: ta nagroda potwierdza, że to była dobra decyzja! – zauważa dr Mariusz Wszołek, prodziekan ds. studenckich, wykładowca w Katedrze Grafiki Uniwersytetu SWPS we Wrocławiu.
Kapituła nagrody „Wrocław bez barier” wyróżniła Uniwersytet SWPS we Wrocławiu za innowacyjne działania w zakresie powszechnej dostępności. Certyfikat otrzymaliśmy przede wszystkim za pracę dydaktyczną i popularyzatorską w zakresie legal design, projektowania partycypacyjnego i przeciwdziałania wszelkiego rodzaju wykluczeniom. Gala wręczenia wyróżnień odbyła się 26 października 2019 r. w Bibliotece Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu.
Certyfikat „Wrocław bez barier” wyróżnia inicjatywy, działania i przedsięwzięcia przyczyniające się do rozwoju sytemu wsparcia osób z niepełnosprawnościami. Przyznawany jest z inicjatywy rzecznika prezydenta Wrocławia ds. osób z niepełnosprawnością, a sygnowany jest przez prezydenta Wrocławia Jacka Sutryka. Wyróżnionych wybiera kapituła, w której skład wchodzą przedstawiciele Urzędu Miasta, laureaci poprzednich edycji oraz przedstawiciele organizacji pozarządowych. Certyfikat przyznawany jest w czterech kategoriach: miejsce dostępne dla wszystkich, działania innowacyjne w zakresie powszechnej dostępności, integracja społeczna i społeczna odpowiedzialność biznesu.
Zdjęcie: B. Skrzyński
Uczyć projektowania dla ludzi, z ludźmi i o ludziach – rozmowa z dr. Mariuszem Wszołkiem
Gratulujemy nagrody! Jakie dokładnie inicjatywy wyróżniła kapituła „Wrocławia bez barier”?
dr Mariusz Wszołek: Certyfikat w kategorii „działania innowacyjne w zakresie powszechnej dostępności” jest uhonorowaniem pracy studentów Katedry Grafiki Uniwersytetu SWPS, przy wsparciu pracowników i studentów Katedry Prawa, w ramach projektu związanego z projektowaniem partycypacyjnym, a w szczególności z projektem Legal Design.
Uważamy, że studia służą przede wszystkim eksperymentowaniu w kontekście ważnych społecznie i środowiskowo obszarów i zagadnień – naszą dewizą praktyki projektowania mogą być słowa Briana Reeda, który stwierdził, że co prawda wszystko zostało zaprojektowane, ale niewiele rzeczy jest zaprojektowanych dobrze. Dlatego przekonujemy studentów, że projektowanie to rozwiązywanie problemów dokonywane po pierwsze przez diagnozę, po drugie – oferowanie rozwiązań prostych w użyciu dla każdego odbiorcy, również niepełnosprawnego. Chcemy uczyć projektowania dla ludzi, z ludźmi i o ludziach. Stąd też prace realizowane przez naszych studentów dotykają możliwie szerokich obszarów projektowania zrównoważonego, uniwersalnego i tego związanego ze zmianą społeczną (change by design).
Dlaczego legal design jest tak nowatorski i jak ułatwia osobom niepełnosprawnym korzystanie z przepisów prawa?
Legal design należy rozpatrywać jako syntezę information design ze społecznie zorientowanymi doktrynami projektowania: human centered design i universal design dla celów inkluzyjnych w różnych obszarach prawa. To przeciwdziałanie wykluczeniu ze względu na skomplikowany system prawa i jego językową reprezentację. Legal design nie ma statusu dyscypliny projektowej. Można ten obszar designu określić jako hybrydę różnych podejść do projektowania. W ich centrum znajduje się odbiorca, który nierzadko musi sobie poradzić ze skomplikowanym systemem znaków i znaczeń z dziedziny prawa. Legal design jest nowym obszarem badań i praktyki projektowania rozwijanym w kilku ośrodkach na świecie – w Polsce w Katedrze Grafiki Uniwersytetu SWPS. Legal design jest również tym przykładem praktyki projektowania, która postuluje zmianę myślenia o designie w stronę moderacji i animacji zmiany społecznej. Legal design nie dotyka tylko osób z różnego rodzaju niepełnosprawnościami – to tylko przykład zastosowania projektowania, którego celem jest orientowanie odbiorcy w trójwymiarowej przestrzeni kodów, znaków, marek oraz informacji.
Studenci grafiki przy wsparciu prowadzących, dla których legal design jest przedmiotem pracy naukowej, podjęli się (z sukcesem) trudnego zadania, w którym chodziło przede wszystkim o udostępnienie usług, produktów, informacji powszechnie dostępnych dla osób równie powszechnie wykluczanych ze względu na różnego rodzaju niepełnosprawność. Legal design jest w tym kontekście celem inkluzyjnych działań projektowych, które przeciwdziałają wszelkiego rodzaju wykluczeniom – w myśl zasady, że prawo ma być dostępne dla wszystkich.
[Więcej o legal design można przeczytać tutaj >>. Projekty z zakresu legal design można obejrzeć m.in. na stronie behance.net. Polecamy I Forum Legal Design we Wrocławiu (28 listopada 2019 r.), szczegóły tutaj >>]
Jakie inne społecznie zaangażowane projekty wykonują studenci Katedry Grafiki?
Na przykład bardzo ciekawy projekt „Design bez słów”, w którym studenci opracowali rozwiązania dydaktyczne dla dzieci z deficytami percepcyjnymi (niesłyszące i niedosłyszące), wykorzystując Normanowską koncepcję human centered design. Szeroki wachlarz zastosowań projektowych studenci wykorzystali również w projektach z zakresu wizerunku organizacji, w których pomagają małym, lokalnym firmom, organizacjom pozarządowym i fundacjom w zarządzaniu działaniami wizerunkowymi (corporate identity). Ten projekt ma z reguły charakter wdrożeniowy – studenci pracują nad rozwiązaniami w porozumieniu z realnym klientem.
Jakie idee przyświecają współczesnemu projektowaniu, jakiego uczą Państwo na Uniwersytecie SWPS? Czym te studia różnią się od innych w naszym kraju?
Jeśli chodzi o współczesną praktykę projektowania nierzadko można ją sprowadzić do słów Viktora Papanka, który w książce „Dizajn dla realnego świata” stwierdził, że „Istnieją co prawda dziedziny działalności bardziej szkodliwe niż wzornictwo przemysłowe, ale jest ich bardzo niewiele. Większym zakłamaniem odznacza się tylko jedna. Najbardziej blagierską profesją jest projektowanie reklam, czyli namawianie ludzi do zakupu niepotrzebnych rzeczy za pieniądze, których nie mają, żeby mogli zaimponować innym ludziom, których to niewiele obchodzi”.
Celem naszej dydaktyki jest przekonanie studentów do idei funkcjonalnego, zrównoważonego i zorientowanego na odbiorcę i jego środowisko projektowania. Zależy nam na podejmowaniu problemów cywilizacyjnych i środowiskowych przede wszystkim dlatego, żeby uwrażliwiać ich na problemy i wyzwania rzeczywistości społecznej, której są (przecież) częścią. Równie ważny jest tutaj kontekst projektowania zaangażowanego, w którym zarabianie pieniędzy na projektowaniu nie jest celem, ale skutkiem ubocznym. Celem zaś jest rozwiązywanie problemów i przyjmowanie perspektywy, w której projektowanie staje się działaniem zorientowanym na moderowaniu i animowaniu zmiany społecznej.
dr Mariusz Wszołek – projektant. Zajmuje się głównie reklamą, ze szczególnym uwzględnieniem mechanizmów jej działania w kontekście komunikacyjnym oraz dyferencji rynkowych. Naukowo interesuje się również projektowaniem komunikacji, dyskursami wizualnymi oraz teorią społeczeństwa i komunikacji. Specjalizuje się w design thinking, human centered design, a także corporate identity. Współpracował m.in. z Media Markt, Anotis, Noti, Ministerstwem Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Eurobankiem, Smava Poland, Merc, Fundacją krzyżowa, Galerią Wwnętrz Domar, ESK 2016 oraz Europejskim Uniwersytetem Viadrina. Autor publikacji „Reklama. Operacjonalizacja pojęcia” (2015), „Reklama. Perspektywa empiryczna” (2016). Redaktor serii „Projektowanie komunikacji” wydawanej przez Instytut Dziennikarstwa i Komunikacji Społecznej Uniwersytetu Wrocławskiego.