Międzynarodowe Trybunały Karnew perspektywie porównawczej

Międzynarodowym Trybunałom Karnym dla Rwandy i byłej Jugosławii w chwili powołania powierzono zadanie umacniania pokoju oraz działania na rzecz pojednania skonfliktowanych stron. Oczekiwania wobec trybunałów były ogromne: wzmocnienie demokracji w krajach, w których funkcjonowała ona w formie szczątkowej oraz zaprowadzenie rządów prawa po wieloletnim okresie chaosu i bezkarności.

Projekt stanowi próbę oceny skuteczności działań podejmowanych przez ICTY (ang. International Criminal Tribunal for the former Yugoslavia) oraz ICTR (ang. International Criminal Tribunal for Rwanda). Wyniki badań zostały opublikowane w dwóch książkach: „When Justice Meets Politics” (2014) i „The UN International Criminal Tribunals. Transition without Justice” (2015). Prace zawierają niepublikowane dotąd i częściowo anonimowe, materiały prokuratury, izb, obrońców (m.in. wywiady).

W „When Justice Meets Politics” zamieszczono także wyniki badań prowadzonych  z użyciem metody ramowania (framing). Pokazują one, w jakim stopniu niezależne sądy międzynarodowe odtwarzają i przyjmują ramy medialne oraz elementy dyskursu politycznego, co w rezultacie przekłada się na wydawane orzeczenia i wyroki. Zdarzają się jednak sytuacje, kiedy to sędziowie tworzą własne ramy interpretacyjne, które następnie przejmują międzynarodowe media.

Z kolei książka „The UN International Criminal Tribunals” stanowi pierwsze tak obszerne podsumowanie całokształtu działań ICTY i ICTR. Autorzy, na podstawie zebranych statystyk, przygotowali zestawienie, w którym porównano cele, jakie ONZ wyznaczył trybunałom (a także cele, które organy ICTY I ICTR wyznaczyły sobie same) z ich faktycznymi osiągnięciami po kilkunastu latach działalności.

Autorzy książek wskazują, że działalność obydwu trybunałów stanowi istotny wkład w rozwój międzynarodowego prawa karnego. Jednocześnie podkreślają, że wielokrotnie naruszały one własne oraz międzynarodowe standardy uczciwego procesu, w tym zasadę równości między prokuratorem i obroną. Także orzecznictwo trybunałów często było niespójne.

Zdaniem autorów najważniejszym osiągnięciem Trybunału Norymberskiego, jeśli chodzi o jego odbiór wśród ludności (popular legitimacy), było wywołanie efektu „externalisation of guilt”, do czego ICTY i ICTR nie były w stanie doprowadzić.