Celebryci w polskiej przestrzeni medialnej i społecznej

Współpraca wielodyscyplinarnego zespołu medioznawców i socjologów pozwolił z sukcesem zrealizować główny cel projektu. W latach 2016-2019 zespół projektowy przeprowadził badania w formie wywiadów pogłębionych – były to dwie tury anonimowych wywiadów swobodnych ze standaryzowaną listą poszukiwanych informacji (po 23 badanych w każdej turze). Każdorazowo po zakończeniu fazy terenowej wywiady zostały poddane transkrypcji, a następnie kolejno porządkowej i pogłębionej analizie. Zgodnie z założeniem posłużono się między innymi metodą inwentarza JA-MY-ONI. 

Ponadto zespół przeprowadził badania mediów. Odbyło się to w dwóch turach: październik 2016 i październik 2017. W pierwszej turze badań analizie poddano 1.718 przekazów medialnych, w drugiej zaś 2.261. Badania obejmowały: dwa portale internetowe (Pudelek.pl oraz Gwiazdy.wp.pl), dwa programy telewizji śniadaniowej („Pytanie na śniadanie” – w telewizji publicznej oraz „Dzień Dobry TVN” – w telewizji prywatnej), dwa dzienniki („Fakt”, „Super Express”) oraz czasopisma („To i Owo”, „Teleświat”, „Viva”, „Show”, „Pani”, „Twój Styl”, „Bravo”, „Życie na gorąco”, „Twoje Imperium” i „Dobry Tydzień).

Zespół również wnikliwie przeanalizował social media. Badaniem objęto oficjalne profile najpopularniejszych polskich celebrytów (najczęściej pojawiających się w mediach, z którymi przeprowadzano najczęściej wywiady) na Instagramie oraz Facebooku. Były to: Małgorzata Rozenek-Majdan, Joanna Krupa, Dorota Rabczewska (Doda) oraz Edyta Górniak.

Ponadto została przeprowadzona analiza SPSS , którą przygotowano na podstawie informacji medialnych o celebrytach zebranych przy okazji badania mediów. Badanie miało charakter jakościowy. Zgromadzono 5.440 informacji, które zostały zakodowane zgodnie z kluczem kodowym. Zakodowane informacje jakościowe nabrały charakteru ilościowego, więc wykonano obliczenia przy pomocy programu statystycznego SPSS.

Na koniec przeprowadzono warsztaty kreatywne (z twórcami oferty medialnej i ekspertami w dziedzinie celebrytyzmu) – czterem znawcom, badaczom i praktykom zadaliśmy pytania dotyczące wyników naszych badań.

• Kogo media i ich odbiorcy uważają za celebrytę?
• W jak sposób powstają celebryci? Czy jest to proces rozłożony w czasie czy nagle pojawiający się fenomen?
• Jak upadają – kiedy następuje „śmierć” celebryty i czy jest ona odwracalna?
• Czy celebryci są społecznym produktem, stworzonym przez media i odbiorców, czy też ich rola wynika szczególnie za narcystycznego nastawienia?
• Jakie profesje podlegają celebrytyzacji w sposób szczególny i jaką owe zjawisko pełni funkcję w społeczeństwie? Czy ten proces jest społecznie akceptowany, czy często wzbudza kontrowersje?
• Czy celebryci to osoby, które zyskują sławę poprzez swoją działalność publiczną, czy też bywają to „osoby znikąd”?
  Jakie role społeczne odgrywają celebryci w mediach i społeczeństwie?
• Czy równie popularni (obecni w mediach) są celebryci „kochani” przez widzów i ci, którzy wywołują ostrą krytykę odbiorców?
• W jakim stopniu celebryci oddziałują na odbiorców a także jaki mają wpływ odbiorcy na celebrytów – czy nawiązują z nimi kontakt (np. poprzez social media)?
• Czy krytyce (bądź pochwałom) poddawani są sami celebryci, czy może pewne zachowania społeczne im przypisane?
• Czy celebryci stanowią „niewinny nośnik” do ukazania szerszych problemów, frustracji i fascynacji, jakie występują w społeczeństwie?

Raport o celebrytach polskich, opracowany przez zespół kierowany przez profesora Wiesława Godzica, jest z pewnością istotnym studium naukowym lokującym się w specyficznym obszarze celebrities studies, rozwijanych dość intensywnie w ostatnich latach w zagranicznych ośrodkach naukowych. Wspomniane opracowanie opiera się na zróżnicowanym repertuarze zastosowanych metod badawczych: od wywiadów, przez badania jakościowe, następnie badania ilościowe i wreszcie warsztat badaczy i ekspertów. Przyjęty sposób postępowania zaowocował interesującymi poznawczo rezultatami, które ukazały, dzięki temu wielostronnemu oglądowi, nieznane konteksty znaczeniowe funkcjonowania celebrytów polskich w przestrzeni medialnej i społecznej. Pragnę podkreślić, że jest to pierwszy tego typu raport przygotowany w Polsce. (…) Niewątpliwą dodatkową zaletą raportu jest bardzo obfity materiał faktograficzny i skrupulatnie przeprowadzone analizy. Sadzę, że mogą one stać się punktem odniesienia dla badaczy kultury popularnej w Polsce. W konkluzji pragnę zatem stwierdzić, że omawiany raport jest wartościowym opracowaniem naukowym, spełniającym wymogi rzetelności naukowej. Raport jest cenny, gdyż odsłania ważne aspekty mechanizmów charakteryzujących popularną kulturę medialną w Polsce.

Oceniany Raport to rzetelne badania ilościowe i jakościowe, to nie monotonny ich zapis, suche, matematyczne sprawozdanie, ale interesująco przedstawione wyniki, bez naukowego zadęcia, klarownie wyłożone, z których wyłaniają się postaci celebrytów z ich „wątpliwą filozofią życia”, dla których najważniejsze jest zaistnienie w mediach za wszelką cenę. Raport ilustrowany jest zabawnymi ilustracjami, atrakcyjnymi graficznie rozwiązaniami – najbardziej interesujące wnioski są wyeksponowane w tekście odmiennym krojem i kolorem czcionki, co ułatwia przyswojenie sporej ilości informacji. Z treścią Raportu można zapoznawać się jak z Biblią, niekoniecznie należy czytać go tradycyjnie od początku do końca, otwarty przez odbiorcę w dowolnym miejscu przynosi mu zawsze interesujące informacje. (…) W Raporcie odbija się jak w lustrze także – niestety – marny obraz kondycji polskiego społeczeństwa, goniącego za sensacją, przywiązującego wagę do tego, co mało wartościowe, biorącego przykład najczęściej z osób niewykształconych i płytkich (…). To także przygnębiający obraz ludzi, którzy dobrowolnie i bezmyślnie poddają się manipulacji mediów i ich twórców, bo sami są niewykształceni i nie umieją odróżnić rzeczy wartościowych od mało istotnych.