Sprawdź nasze rozbudowane narzędzie do wyszukiwania.

Szukaj po kategoriach – oszczędzaj swój czas.

Uniwersytet SWPS - Strona główna
Siła woli a podejmowanie decyzji: badanie przy użyciu rezonansu magnetycznego
naukowo-badawczy
studencki
zakończony

Siła woli a podejmowanie decyzjibadanie przy użyciu rezonansu magnetycznego

Wojciech Zajkowski
kierownik projektu
Wojciech Zajkowski

absolwent psychologii Uniwersytetu SWPS, laureat Diamentowego Grantu,przygotowuje doktorat na Cardiff University przy projekcie dotyczącym neuronalnych korelatow inicjacji decyzji

wartość projektu: 186 021 PLN
instytucja finansująca: Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego
dyscyplina: psychologia
lokalizacja: Warszawa
okres realizacji: 2015 2016 2017 2018

 

projekt naukowy

Siła woli a decyzje 

badanie przy użyciu rezonansu magnetycznego

 

 

Jednostka realizująca UNI SWPS wroclaw
Kwota dofinansowania 186 021 PLN
Jednostka finansująca mnisw

Okres realizacji projektu: październik 2015 – kwiecień 2018


Jedni są zdania, że bez niej nie byliby w stanie osiągnąć życiowego sukcesu, drudzy uważają, że gdyby nie ona nie zrealizowaliby żadnego postanowienia. Silna wola – rozumiana jest przede wszystkim jako umiejętność podejmowania decyzji zgodnych z własnymi intencjami. Osoby o niższej kompetencji w tym zakresie gorzej funkcjonują pod względem emocjonalnym oraz społecznym i w większym stopniu narażone są na depresję. Celem projektu Wojciecha Zajkowskiego – laureata Diamentowego Grantu z 2015 roku, obecnie absolwenta Uniwersytetu SWPS, było m.in. lepsze zrozumienie przyczyn nieskutecznej kontroli działania.

Opis projektu

Założenia

Projekt miał na celu określenie oraz zrozumienie różnic w podstawowych  mechanizmach poznawczych oraz mózgowych podczas podejmowania decyzji między dwiema grupami osób: zorientowanych na działanie (osoby takie charakteryzują się łatwością w realizacji postawionych sobie celów i dobrze funkcjonują pod presja) oraz zorientowanych na stan (majacych trudnosci we wcielaniu swoich postanowień i zamiarów w życie oraz mniej efektywnym funkcjonowaniem w warunkach stresu). Jednostki z niższą kompetencją w zakresie tych umiejętności cechują się niezdecydowaniem, niepewnością przy podejmowaniu decyzji oraz biernością w realizacji własnych planów (Kuhl, 1994, Dibbelt i Kuhl, 1994). Funkcjonują gorzej pod względem emocjonalnym i społecznym.

Różnice w efektywności strategii wolicjonalnych powinny być odzwierciedlone w strukturze oraz aktywności mózgu. Projekt wiąże teoretyczną koncepcję Kuhla z wiedzą z najnowszych badań z zakresu neuroekonomii oraz kontroli wykonawczej i wyprowadza konkretne predykcje na temat mechanizmów mózgowych pośredniczących różnicom wolicjonalnym podczas podejmowania decyzji.

Metody badawcze i użyteczność wyników

Badanie zostało przeprowadzone w rezonansie magnetycznym przy użyciu procedury pozwalającej na analizę procesów mózgowych zarówno w stanie spoczynkowym, jak i podczas podejmowania decyzji o zróżnicowanym poziomie trudności i ważności. Lepsze zrozumienie różnic w sile woli na poziomie przetwarzania neuronalnego może przyczynić się zarówno do lepszego zrozumienia przyczyn nieskutecznej kontroli działania (a co za tym idzie, wynalezienia skuteczniejszych metod pomocy ludziom z jej deficytami), jak również pogłębienia wiedzy dotyczącej mózgowych korelatów podejmowania decyzji.

Przeprowadzono trzy badania. Badanie 1 miało charakter eksploracyjny. Jego celem było sprecyzowanie oraz opis behawioralnych i poznawczych różnic między grupami podczas procesu decyzyjnego. Badanie 2 miało za zadanie zweryfikować oraz lepiej zrozumieć mechanizmy odpowiadające za różnice odnotowane w badaniu 1. Z kolei badanie 3 dotyczyło różnic mózgowych mediujących efekt behawioralny odnotowany w badaniach 1 i 2.

Rezultaty projektu

Proces podejmowania decyzji

Wszystkie przeprowadzone badania potwierdziły, że główna różnica miedzy grupami dotyczy pewności swoich decyzji. Osoby zorientowane na działanie są pewniejsze trafności podejmowanych przez siebie wyborów, szczególnie kiedy decyzje należą do trudniejszych. Wynik ten okazał się bardzo systematyczny (wystąpił we wszystkich przeprowadzonych badaniach), niezależny od rodzaju zadania oraz od ilości czasu przeznaczonego na namysł.

W badaniu 1 nie odnotowano istotnych rozbieżności w procesie podejmowania decyzji. Zarówno ‘surowe’ parametry wykonania, czyli czas reakcji oraz poziom wykonania, jak również parametry związane z procesami poznawczymi były porównywalne w obu grupach. Świadczyć to może o tym, że osoby zorientowane na stan nie różnią się od osób zorientowanych na działanie na poziomie podstawowych mechanizmów decyzyjnych. Zasadnicze różnice dotyczyły natomiast pewności – niezależnie od poziomu trudności zadania oraz wykonania, osoby zorientowane na działanie były pewniejsze poprawności swoich odpowiedzi. Wskazuje to, że procesy metapoznawcze mogą być kluczowym elementem różnicującym obie grupy oraz wpływającym na różnice behawioralne między grupami.

Wnioski z badania 2 potwierdziły, że osoby zorientowane na stan są mniej pewne swoich decyzji, niezależnie od tego, czy dotyczy ona obiektywnego stanu świata, czy ich subiektywnych preferencji. Co wiecej silniej odczuwają niepewność zwiazaną z trudnymi wyborami. Różnice w braku pewności rodzą się wraz z podjęciem decyzji i pozostają stabilne podczas dalszego przetwarzania metapoznawczego. Dodatkowy czas na namysł nie sprawił, że różnice te się pogłębiły czy zmniejszyły.

Pewność decyzji a realizacja celów

Uzyskane wyniki dają jednoznaczną odpowiedź na pytanie dotyczące różnic w podstawowych procesach poznawczych podczas podejmowania decyzji: osoby zorientowane na stan potrafią podejmować decyzje równie szybko i skutecznie jak osoby zorientowane na działanie. Są jednak mniej pewne poprawności swoich wyborów.

Brak pewności może przekładać się na zwlekanie z wcielaniem intencji w życie – behawioralna tendencja będąca podstawowym kryterium definicyjnym orientacji na stan według teorii Kontroli Działania. Co za tym idzie, metapoznawczy mechanizm ewaluacji własnych wyborów może być kluczowy podczas podejmowania złożonych decyzji oraz realizacji długoterminowych celów. Brak pewności w jego składowe elementy może prowadzić coraz większych wątpliwości, i ostatecznie, do mniejszej konsekwencji w ich realizacji. Dalsze badania powinny poruszyć zagadnienie, w jaki sposób poziom pewności przekłada się na rodzaj i sposób działania w przypadku bardziej złożonych decyzji wymagających realizacji kilku kroków do osiągnięcia zamierzonego celu.