Doktor Karol Jachymek w „Kulturze Współczesnej”
Mem, tweet, rolka, emoji, gif – oto nowe lapidarności, czyli skrótowe formy komunikacji medialnej. To właśnie im poświęcony jest nowy numer kwartalnika wydawanego przez Narodowe Centrum Kultury, w tym teksty kulturoznawcy z USWPS, jednego z pomysłodawców tematu przewodniego.
Sukces kulturoznawcy z USWPS w konkursie NCK
„Kultura Współczesna” to kwartalnik naukowy, w którym omawiane są tematy wpisujące się w aktualne debaty dotyczące kultury i nauk o kulturze. Teksty na łamach pisma przynoszą wiele nowych pytań i diagnoz.
Narodowe Centrum Kultury regularnie ogłasza konkursy na tematy przewodnie nadchodzących numerów. W ostatnim zwyciężył m.in. temat „Nowe lapidarności”, który stał się koncepcją przewodnią drugiego numeru kwartalnika w tym roku.
To niezwykle ciekawe zagadnienie zaproponowali:
- dr Karol Jachymek z Uniwersytetu SWPS;
- dr Urszula Sawicka z Uniwersytetu Opolskiego;
- Łukasz Juda, doktorant z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.
Kolejne numery będą dotyczyły niewolnictwa, sztucznej inteligencji w kulturze oraz kultury akademickiej.
Naukowo o nowych, zwięzłych formach komunikacji
Nowe lapidarności to gify, memy, snapy, relacje, filmowe przerywniki gier, rolki, emoji, copypasty, tweety, tiktoki i wiele innych. Wobec łatwego dostępu do informacji i w kulturze ciągłego scrollowania komunikacja wygląda zupełnie inaczej niż jeszcze kilkanaście lat temu – zmierza w stronę skrótowości. Liczy się nieustanny kontakt z odbiorcami: wrzucanie nowych wiadomości i reagowanie na posty innych. Nasze lajki i udostępnienia decydują o tym, które komunikaty wybiją się na tle innych.
Dzięki mediom społecznościowym, w których lapidarne formy zamieszczamy i odczytujemy, jesteśmy na bieżąco i stanowimy część wspólnoty. Komunikacja taka nierzadko wymaga dużych kompetencji, w tym znajomości konwencji zarówno od nadawcy, jak i od odbiorcy. Ponieważ media cyfrowe szybko się zmieniają, trudno przewidzieć, jak długo tendencja do skrótowości się utrzyma, ale z pewnością warto ją śledzić.
Dwa artykuły naszego badacza
W numerze znajdziesz dwa teksty dr. Jachymka – autorski i współautorski.
Pismo rozpoczyna wstęp napisany przez pomysłodawców tematu numeru, zatytułowany „O krótkich formach medialnych w (cyber)kulturze”.
Autorzy zdefiniowali w nim pojęcie przewodnie:
Mianem nowych lapidarności będziemy określać zatem wszystkie cyberkulturowe formy medialne, których cechą deskryptywną jest skrótowość. Wyrażać się ona może zarówno w niedługim czasie trwania (od kilku sekund do kilkunastu minut), jak i zwięzłości samego komunikatu. Pomimo swojej skrótowości są to jednak formy treściwe i pojemne znaczeniowo
Następnie podjęli refleksję nad tym, że choć internet umożliwia szybkie przesyłanie dużej ilości danych i stały dostęp do nich, paradoksalnie współczesna komunikacja medialna opiera się na krótkich, zwięzłych formach komunikacji, które oglądamy raz i już nigdy do nich nie wracamy.
Ze względu na ich efemeryczność starsze treści błyskawicznie trafiają w algorytmiczny niebyt. W związku z tym ważna jest selekcja dokonywana za pomocą polubień, cytowań, zapisów, udostępnień i komentarzy. Ich krótkotrwałość sprawia jednak, że lapidarne formy często postrzegane są jako „materiały do wyrzucenia”. Tym bardziej istotne jest badanie kryteriów selekcji tych treści i potrzebnej do tego wiedzy.
Autorski artykuł dr. Jachymka pt. „Cyfrowe wspólnoty! Wokół praktyk medialnych młodych osób” dotyczy wspólnototwórczych działań podejmowanych przez młodych ludzi w internecie i mediach cyfrowych. Często wykorzystują oni w tym celu lapidarne formy komunikacji.
W dyskusjach o roli internetu i raportach na ten temat – np. corocznym raporcie NASK-u „Nastolatki 3.0” – podkreśla się głównie destrukcyjne zjawiska związane z tym medium, takie jak odciąganie od życia w społeczności, uzależnienie od internetu, cyberprzemoc czy seksting. Rzadko kiedy mówi się o pozytywnej, wspierającej roli internetu w życiu młodych osób.
Doktor Jachymek przytacza ciekawe statystyki dotyczące korzystania z internetu przez polską młodzież i zachęca do zauważenia także drugiej strony medalu, analizując m.in. wspólnototwórczą rolę TikToka:
TikTok naturalnie jest w tym kontekście jedynie przykładem, choć na pewno dość charakterystycznym. W odróżnieniu od innych mediów spoołecznościowych, na przykład Facebooka czy Messengera, w aplikacji tej często nie buduje się sieci znajomych, z którymi utrzymuje się później stały kontakt (choć oczywiście można wykorzystywać to narzędzie również w taki sposób). Poczucie przynależności do wspólnoty wytwarza się bardziej wokół konkretnych treści, które dzięki działaniu algorytmów docierają do podobnych pod pewnymi względami użytkowników i użytkowniczek platformy.
Zgodnie z wykazem Ministerstwa Edukacji i Nauki z 17 lipca 2023 r. za publikację artykułu w „Kulturze Współczesnej” przyznawane jest 70 punktów.
Przeczytaj…
Czasopismo jest dostępne m.in. w księgarni internetowej NCK. Od stycznia 2025 r. numer będzie można pobrać nieodpłatnie z internetowego archiwum czasopisma.
…lub posłuchaj
Doktor Jachymek opowiedział o nowych lapidarnościach w podcaście z cyklu „Audycje Kulturalne”, zrealizowanym przez Narodowe Centrum Kultury. Posłuchaj podcastu z dr. Jachymkiem
Kulturoznawca, filmoznawca. Specjalizuje się w kulturze młodzieżowej, zmianach pokoleniowych, komunikacji w mediach cyfrowych, edukacji i trendach w popkulturze. Prowadzi szkolenia i warsztaty dla szkół, instytucji kultury, organizacji pozarządowych i klientów biznesowych z zakresu współczesnych praktyk medialnych, komunikacji międzypokoleniowej, komunikacji w social mediach, technik kształcenia na odległość, design thinking i kreatywnych metod warsztatowych. Stypendysta Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej (2013). Współtwórca i wykładowca School of Ideas. Pracował m.in. dla Banku Millenium, SAS, Centrum Nauki Kopernik, NASK-u oraz Filmoteki Narodowej – Instytutu Audiowizualnego (FINA). Na Uniwersytecie SWPS prowadzi zajęcia na temat filmu, popkultury, przemian obyczajowych i nowych zjawisk medialnych. Zobacz pełen biogram
Zobacz inne aktualności
